11.1 Sprawa polska podczas I wojny światowej

Jaka była geneza powstania dwóch odrębnych orientacji politycznych, orientacji proaustriackiej i prorosyjskiej, na odzyskanie niepodległości?

Powstanie Trójprzymierza i Trójporozumienia, a więc przeciwstawnych bloków, dawało Polakom nadzieję na odzyskanie niepodległości.

Scharakteryzuj orientację proaustriacką przed I wojną światową i podaj najważniejszego członka tej orientacji.

Uznawali, że największym przeciwnikiem odbudowy polskości i państwa polskiego jest Rosja, a droga do niepodległości wiedzie przez Austro-Węgry i przekształcenie ich w monarchię trialistyczną. Zwolennikiem był m.in. Piłsudski.

Scharakteryzuj orientację prorosyjską i podaj najważniejszego zwolennika.

Zakładali, że największym przeciwnikiem są Niemcy, szansą na uzyskanie niepodległości jest sojusz z Rosją, zjednoczenie ziem polskich pod carskim berłem i stopniowe uzyskanie autonomii. Zwolennikiem był Dmowski.

Podaj nazwy organów, instytucji, organizacji, które powstały przed I wojną światową na terenie zaboru austriackiego.

Związek Walki Czynnej, liczne organizacje paramilitarne powiązane z różnymi formacjami politycznymi, Komisja Tymczasowa Skonfederowanych Stronnictw Niepodległościowych.

Czym był Związek Walki Czynnej?

Była to tajna organizacja, która miała przygotować kadry do walki o niepodległość kraju.

Czym była Komisja Tymczasowa Skonfederowanych Stronnictw Niepodległościowych?

Był to organ, który skupiał przedstawicieli większości polskich środowisk politycznych, zamiast ich założycieli miał stanowić zalążek przyszłego rządu narodowego.

Ilu Polaków w sumie powołano do armii zaborczych podczas I wojny światowej i ilu z nich zginęło?

W sumie do armii zaborczych powołano około 3 mln żołnierzy polskiego pochodzenia, z których zginęło około 500 tys. żołnierzy.

Przez kogo została powołana pierwsza kompania kadrowa, kim byli jej członkowie, jaka była jej misja i jak ostatecznie się skończyła?

1kompania kadrowa została utworzona przez Piłsudskiego, złożona z czł. organizacji paramilitarnych, wkroczyła do Kr. Polskiego w celu wywołania powstania narodowego przeciw Rosji, jednak brak poparcia doprowadził do niepowodzenia tej misji.

Dzięki staraniu jakiej instytucji utworzono Legiony Polskie u boku państw centralnych, w jakiej sytuacji je utworzono i jakie były dalsze losy legionów?

W wyniku niepowodzenia pierwszej kompanii kadrowej, dzięki staraniom Naczelnego Komitetu Narodowego, utworzono Legiony. Później legiony przeformowano w brygady.

Kto dowodził pierwszą brygadą i omów szlaki bojowe pierwszej brygady do kryzysu przysięgowego?

Była dowodzona przez Józefa Piłsudskiego. Wzięła udział m.in. w bitwie pod Krzywopłotami, bitwie pod Łowczówkiem pod koniec 1914 r. oraz w ofensywie państw centralnych z maja 1915 r.

Kto dowodził drugą brygadą, gdzie walczyła i jakie było najważniejsze starcie tej brygady do momentu kryzysu przysięgowego?

Była dowodzona przez Józefa Hallera, walczyła na Bukowinie w Bessarabii, gdzie w czerwcu 1915 roku wsławiła się brawurową szarżą pod Rokitną.

Gdzie walczyła trzecia brygada i gdzie oraz w jakim roku poniosła największe straty?

Działała na Lubelszczyźnie, a następnie na Wołyniu, gdzie latem 1916 roku poniosła dotkliwe straty pod Kostniuchówką.

W co przekształcono Legiony Polskie we wrześniu 1916 roku?

W Polski Korpus Posiłkowy.

Jaka była geneza kryzysu przysięgowego z lipca 1917 roku?

Wiosną 1917 roku Niemcy zaczęli tworzyć Polską Siłę Zbrojną, do której chcieli wcielić Polski Korpus Posiłkowy. Wobec zmiany sytuacji politycznej żołnierze odmówili złożenia przysięgi na wierność cesarzowi Niemiec.

Jaki był skutek kryzysu przysięgowego z lipca 1917 roku?

Doprowadził do rozwiązania pierwszej i trzeciej brygady, internowania żołnierzy oraz aresztowania Józefa Piłsudskiego, którego osadzono w Magdeburgu.

Czym był Legion Puławski i jaki był jego los?

Był to oddział utworzony w 1914 roku przez polskich ochotników z Królestwa Polskiego. Został on jednak szybko rozwiązany.

Czym byli tzw. bajączycy i jaki był los tej formacji?

W 1914 roku polscy ochotnicy powołali pododdział Legii Cudzoziemskiej określany mianem bajączyków. Formację rozwiązano w 1915 roku na skutek poniesionych strat.

Jaka była geneza powstania tzw. Błękitnej Armii?

W 1917 roku, po objęciu władzy w Rosji przez rząd tymczasowy, prezydent Francji wyraził zgodę na odtworzenie Armii Polskiej.

Kim byli żołnierze wchodzący w skład Błękitnej Armii, kto nią dowodził, jaki był los tej formacji po zakończeniu I wojny światowej?

W skład Błękitnej Armii weszli jeńcy wojenni oraz emigranci mieszkający na stałe we Francji. Jej dowódcą został generał Józef Haller. Po zakończeniu wojny w 1919 roku została przewieziona do Polski.

Czym była Polska Organizacja Wojskowa, kto stanął na jej czele, gdzie działała i czym zajmowała się w końcowej fazie wojny?

Jej celem była walka z zaborcą rosyjskim. Działała na terenie Królestwa Polskiego i Galicji. Na jej czele stanął Józef Piłsudski, a później Edward Śmigły. W końcowej fazie wojny uczestniczyła w przejmowaniu władzy przez polskie ośrodki polityczne.

Gdzie założono NACZELNY KOMITET NARODOWY i jakie działania on podjął?

Założono go w Krakowie i podjął działania w celu odbudowy polskiej państwowości obok Austro-Węgier. M.in. doprowadził do tworzenia Legionów Polskich.

Czym była Tymczasowa Rada Stanu Królestwa Polskiego i jakie działania podjęła?

Była to stworzona przez niemieckie władze okupacyjne, polski organ władzy. Składał się on z Polaków i pełnił funkcję władzy wykonawczej, tworzył polskie struktury administracji, sądów, sądownictwa i oświaty.

Jak się nazywał organ władzy, który zastąpił Tymczasową Radę Stanu we wrześniu 1917 r. przez władzę okupacyjną i jakie działania podejmowała ta organizacja?

Rada Regencyjna. Powołała ona Radę Ministrów z Janem Kucharzewskim na czele i starała się umacniać polskie wojska, sądownictwo i szkolnictwo.

Jakie działania podjął Komitet Narodowy Polski utworzony w listopadzie 1914 roku w Warszawie i kto stanął na jego czele?

Komitet Narodowy Polski z Romanem Dmowskim na czele. Dążył do utworzenia wojsk polskich u boku armii rosyjskiej, co się jednak nie powiodło.

Kto stanął na czele Komitetu Narodowego Polskiego, utworzonego w sierpniu 1917 w Lozannie w Szwajcarii? Jakie było jego znaczenie?

Na jego czele stanął ponownie Roman Dmowski. Komitet występował jako reprezentacja narodu polskiego i był uznawany przez rządy państw NCN.

Jaka była geneza odezwy dwóch cesarzy, czy też aktu odezwy dwóch cesarzy?

Przeciągające się walki i rosnące straty w ludziach w ostatnich państwach centralnych.

Podaj dokładną dniową datę ogłoszenia odezwy dwóch cesarzy, jak się inaczej ten dokument nazywał i co on zapowiadał.

Ogłoszono go 5 listopada 1916 roku, nazywano go także aktem 5 listopada i zapowiadał utworzenie Królestwa Polskiego jako dziedzicznej monarchii bez określania jej granic.

Jakie pierwsze wydarzenie doprowadziło do wsparcia sprawy Polski przez Państwa Intencji?

Wkrótce Deklarację Odbudowy Państwa Polskiego złożył także Cesarz w 1916 roku, dzięki czemu sprawa Polska zyskała wsparcie Państwa Intencji.

Co zawierał trzynasty punkt orędzia do kongresu Thomasa Woodrowa-Wilsona?

Głosił konieczność odbudowy niepodległego państwa polskiego z dostępem do morza.

Czym była tzw. deklaracja wersalska i podaj dokładną miesięczną datę tego wydarzenia?

W czerwcu 1918 r. rządy Wielkiej Brytanii, Francji i Włoch ogłosiły poparcie dla idei odbudowy niepodległej Polski.