14.1 Prawoznawstwo - źródła prawa

znaczenia wyrażenia "źródła prawa"

1 źródła powstania prawa 2 źródła poznania prawa 3 źródła prawa jako materialne źródło prawa

źródła powstania prawa

fontes iuris oriundi - wyrażenie używane dla oznaczenia faktu UZNAWANEGO ZA PRAWOTWÓRCZY

źródła poznania prawa

fontes iuris cognoscendi - wyrażenie odnoszące się do dokumentu lub innej formy przekazu, z którego poznajemy treść norm prawnych

źródła prawa jako materialne źródło prawa

znaczenie odnosi się do CZYNNIKÓW społecznych, politycznych, ekonomicznych, ideologicznych, mających FAKTYCZNY WPŁYW na TREŚĆ norm prawnych

formy tworzenia prawa

1 pisane źródła prawa 2 niepisane źródła prawa

pisane źródła prawa

1 stanowienie 2 umowa

niepisane źródła prawa

1 kształtowanie się prawa zwyczajowego 2 precedens prawotwórczy

stanowienie norm prawnych

czynność konwencjonalna kompetentnego podmiotu władzy publicznej, poprzez którą ów organ ŻĄDA, aby normy GENERALNEI ABSTRAKCYJNE o wykreowanej przez niego treści BYŁY REALIZOWANE

umowa

czynność prawotwórcza CO NAJMNIEJ 2-stronna, poprzez którą strony w niej uczestniczące ustalają WIĄŻĄCE JE NORMY GENERALNE I ABSTRAKCYJNE

współstanowienie

szczególny przypadek stanowienia, który polega na tym, że akt stanowienia jest dokonywany przez co najmniej 2 podmioty

inicjatywa ustawodawcza

kompetencja pewnych podmiotów do dokonania czynności, polegającej na przedłożeniu komp organowi państwa projektu ustawy z takim skutkiem, że ów organ jest zobowiązany do jego rozpatrzenia i podjęcia decyzji w sprawie ustanowienia albo odrzucenia

kształtowanie się prawa zwyczajowego - 1

1 powszechna praktyka określonego postępowania w określonych okolicznościach 2 powstanie PRZEKONANIA, że tak należy postępować = rodzi się NORMA ZWYCZAJOIWA o określonej treści

kształtowanie się prawa zwyczajowego - 2

3 podjęcie decyzji przez organ państwa na podstawie normy zwyczajowej = AKT UZNANIA normy, taka norma zostaje włączona do systemu obowiązujących norm prawnych

prawo zwyczajowe - doniosłość

szczególna doniosłość w prawie cywilnym, handlowym, morskim, pracy

precedens prawotwórczy - 1

działanie danego organu, który podejmuje DECYZJĘ W KONKRETNEJ SPRAWIE, chociaż brak w obowiązujących normach PODSTAW DO JEJ WYDANIA albo podstawy NIE SĄ DOSTATECZNIE JASNE,

precedens prawotwórczy - 2

następnie doktryna uznaje, że decyzję podjęto na podstawie jakiejś normy generalnej i abstrakcyjnej, którą odtąd uważa się za prawnie obowiązującą

założenia precedensu

1 doktryna STARE DECISIS (stałość decyzji), 2 części składowe orzeczenia precedensowego 3 distinguishing

doktryna stare decisis (stałość decyzji)

podmioty stosujące prawo, mające kompetencje do wydawania tego typu postanowień (precedensy) nakładają obowiązek na inne podmioty prawa opierania się na tej decyzji

części składowe orzeczenia precedensowego

1 RATIO DECIDENDI - część orzeczenia zawierająca ISTOTNE elementy dla sformułowania REGUŁY OGÓLNEJ 2 OBITER DICTA - część orzeczenia, która obejmuje jedynie elementy ważne dla danej sprawy

distinguishing

wykazanie przez sąd BRAKU ISTOTNEGO PODOBIEŃŚTWA między faktami rozstrzyganej sprawy, a faktami przesądzonymi w orzeczniu precedensowym o sformułowaniu reguły ogólnej

system civil law (system prawa kontynentalnego)

1 fundamentalna rola prawa stanowionego jako źródła prawa z nadrzędną pozycją ustawy 2 rozdzielenie aktów tworzenia i stosowania prawa (stanowienie prawa w oparciu o normy kompetencyjne to forma stosowania prawa) 3 wpływ prawa rzymskiego

common law (system prawa precedensowego)

1 obok prawa stanowionego obowiązuje prawo powszechne - precedensowe 2 podmioty stosujące prawo (zwłaszcza sądy) mają kompetencje prawotwórcze 3 oryginalna koncepcja systemu prawa

modele tworzenia prawa ze względu na relację prawodawca-adresat norm

1 władcze tworzenie prawa 2 konsensualne (negocjacyjne) tworzenie prawa

tworzenie prawa obejmuje kreację reguł trojakiego rodzaju

1 reguły normujące relacje władza publiczna-jednostki 2 reguły normujące relacje władza-społeczeństwo 3 reguły wyznaczające struktury i mechanizmy działania organów władzy publicznej

władcze tworzenie prawa

1 charakter jednostronny 2 brak konsultacji 3 żądanie przestrzegania tworzonych norm, a przy ich przekroczeniu wymuszenie realizacji 3 współcześnie forma dominująca wśród form prawotwórstwa

konsensualne (negocjacyjne) tworzenie prawa - 1

1 założenie podstawowego charakteru władczych form tworzenia prawa 2 udział podmiotów społecznych w procesie przygotowywania aktów normatywnych (konsultacje, negocjacje, opinie)

konsensualne (negocjacyjne) tworzenie prawa - 2

3 ujęcie aktu normatywnego jako wspólnego efektu działań organów państwowych i społecznych 4 szeroko wyznaczony zakres podmiotów społecznych - związki zawodowe, samorządy terytorialne, korporacje zawodowe