biologia popr spr

co to jest komórka

komórka to podstawowa jednostka strukturalna wszystkich organizmów zdolna do wykonywania czynności życiowych

jakie są rodzaje komórki

prokariotyczne czyli komórki bezjądrowe ich materiał genetyczny DNA jest ułożony luźno w cytozolu i komórki eukariotyczne które mają jądro komórkowe jądro zawiera większość DNA komórki

przykłady komórek

komórki nerwowe pręciki włókna mięśnia szkieletowego plemniki komórki tkanki kostnej krwinki czerwone

komórki nerwowe

mają wydłużony kształt oraz liczne wypustki umożliwia im to kontakty z innymi komórkami i szybkie przekazywanie informacji

pręciki

komórki siatkówki mają one podłużne kształt i zawierają światłoczułe barwniki które pozwalają na odbiór bodźców świetlnych z otoczenia

włókna mięśnia szkieletowego

długie i poprzecznie prążkowane prążkowanie wynika z naprzemiennego ułożenia białek dzięki którym mięśnie mogą się kurczyć

plemniki

męskie komórki rozrodcze o opływowym kształcie mają wić dzięki której mogą przemieszczać się w kierunku komórki jajowej

komórki tkanki kostnej

moją liczne wypustki które umożliwiają wymianę substancji odżywczych między naczyniami krwionośnymi a komórkami tkanki kostnej

krwinki czerwone

mały okrągłe i spłaszczone komórki które nie mają jądra i kształt i wielkość ułatwiają im przyciskanie się w drobnych naczyniach krwionośnych wypełnione są hemoglobiną dzięki czemu transportują tlen

budowa komórki eukariotycznej

błona komórkowa tworząca barierę która oddziela komórkę od środowiska zewnętrznego jądro komórkowe zawierające DNA strumień zapisana informacja o budowie białek cytoplazma złożona z płynnej substancji czyli cytozolu oraz organelli komórkowych

budowa komórki zwierzęcej

błona komórkowa oddziela wnętrze komórki od otoczenia jądro komórkowe cytozol wypełnia przestrzeń między organellami rybosomy uczestniczą w syntezie białek siateczka śródplazmatyczna bierze udział głównie w produkcji białek i lipidów mitochondrium lizosom

budowa komórki roślinnej

chloroplast odpowiada za wytwarzanie substancji pokarmowych podczas fotosyntezy wakuola w dojrzałej komórce jest położona i wypełnia prawie całe wnętrze gromadzi wodę ściana komórkowa nadaje kształt komórce jest zbudowaną głównie z celulozy

budowa komórki grzybowej

wakuole są zwykle małej liczne mitochondrium błona komórkowa aparat golgiego jądro komórkowe siateczka śródplazmatyczna rybosomy cytozol ściana komórkowa jest zbudowana z chityny

budowa błon biologicznych

błony biologiczne są zbudowane przede wszystkim z lipidów i białek lipidami budującymi błony są głównie fosfolipidy tworzą one podwójną warstwę tak zwaną dwuwarstwę ogony fosfolipidów są zwrócone do wnętrza dwuwarstwy a głowy białka są połączone 1w lipidó

właściwości błony biologicznej

dzięki swojej budowie było na biologiczne jest selektywnie przepuszczalna oznacza to że przepuszcza tylko niektóre substancje kolejną cechą błony jest asymetryczność wynika ona z tego że warstwy błony różnią się występującymi z nich lipidami białkami

funkcje błon biologicznych

tworzą barierę ochronną pośredniczą w transporcie tworzą przedziały odbierają ze środowiska wewnętrznego sygnały które mogą wpływać na funkcjonowanie komórki

rodzaje transportu przez błony

transport bierny odbywa się on ze środowiskowym stężeniu substancji rozpuszczonych do środowiska o ich mniejszym stężeniu czyli zgodnie z różnicą stężeń kiedy zachodzi bezpośrednio przez błonę nazywamy go dyfuzją prostą a kiedy z udziałem białek ł ułatwią

transport czynny

odbywa się on ze środowiska o mniejszym stężeniu substancji rozpuszczonych do środowiska o ich większym stężeniu czyli wbrew różnicy stężeń dlatego wymaga nakładu energii w postaci ATP

dyfuzja prosta

nazywamy swobodne przenikanie substancji przez błonę biologiczną w ten sposób transportowane są małe cząsteczki tak jak tlen i dwutlenek węgla rodzaje dyfuzji proste jest osmoza polega na tym że przez błonę przemieszczają się cząsteczki wody

dyfuzja ułatwiona

zachodzi wtedy gdy cząsteczki są przenoszone biernie ale z udziałem transportujących białek błonowych za jej pomocą do wnętrza komórek wnika większość związków chemicznych potrzebnych do życia

transport pęcherzykowy

endoscytoza służy do transportu dużych cząsteczek na przykład białek lub bakterii do wnętrza komórki błona wypukla się i tworzy pęcherzyk który otacza a następnie przenosi cząsteczkę do środka komórki egzocytoza transportuje cząsteczki powstające w organe

funkcje jądra komórkowego

kontrolowanie większości procesów zachodzących w komórce przez syntezę RNA na podstawie informacji zapisanych w DNA przekazywanie materiału genetycznego do komórek potomnych

co to są chromosomy

pojedyncza cząsteczka DNA człowiek ma ich 46 23 od ojca i 23 od matki tworzą pary które nazywamy chromosomami homologicznymi

budowa jądra komórkowego

jest otoczone dwiema błonami które tworzą otoczkę jądrową reguluje ona transport terena do cytozolu oraz transport białek do Izy jądra komórkowego odbywa się poprzez znajdujące się w otoczce otwory nazywane porami jądrowymi

co to jest cytozol

półpłynny składnik cytoplazmy jest on niejednorodną galaretowatą substancją która wypełnia przestrzeń między organellami stanowi środowisko w którym zachodzą różne reakcje biochemiczne pośredniczy w transporcie substancji między organami a między orga

co należy do organelli komórkowych otoczonych jedną błoną

siateczka śródplazmatyczna szorstka o której znajdują się rybosomy produkujące białka gładka która produkuje lipidy aparaty golgiego transportujące białka oraz lipidy elizosomy wakuole które gromadzą wodę

czym jest cykl komórkowy

to ogół procesów które zachodzą od powstania komórki do jej podziału na dwie komórki potomne cykl komórkowy przebiega w dwóch etapach

etap interfazy

czyli okres między podziałami w czasie którego komórka zwiększa swoje rozmiary gromadzi materiały zapasowe i powiela organelle komórkowe a także zachodzi replikacja DNA dzieli się na trzy fazy G1 S i G2

etap podziału komórki czyli faza m

podczas którego następuje podział jądra komórkowego i podział cytoplazmy podział jądra zachodzących w cyklu komórkowym nazywamy mitozą

co to jest mitoza

podział jądra komórkowego z którego wyniku z jednej komórki rodzicielskiej powstają dwie komórki potomne o takiej samej liczbie chromosomów co komórka rodzicielska

mejoza

podział jądra komórkowego w którego wyniku z jednej komórki rodzicielskiej powstają cztery nowe komórki potomne o zredukowanej opowie liczbie chromosomów

znaczenie mitozy

wzrost całego organizmu oraz jego części rozmnażanie bezpłciowe organizmów regeneracja uszkodzonych tkanek wytwarzanie nowych komórek ciała

znaczenie mejozy

rozmnażanie płciowe zróżnicowanie genetyczne osobników o tym samym gatunku przekazywaniu informacji genetycznej

czym jest apoptoza

regulowana genetycznie zaprogramowana śmierć komórki umożliwia ona między innymi likwidację uszkodzonych komórek oraz odpowiednie formowanie narządów i części ciała