budowa i działanie układu nerwowego

układ nerwowy

reguluje i koordynuje wszystkie procesy zachodzące w organizmie.

funkcje układu nerwowego

- odbiór i analiza bodźcow pochodzących ze środowiska zewnętrznego i wnętrza ciała -reakcja na bodźce -regulowanie i koordynowanie pracy innych układów narządów -sterowanie wyższymi czynnosciami nerwowymi (emocje, pamięć, inteligencja)

budowa układu nerwowego

neuron, komórki glejowe

za co odpowiada neuron

odpowiada za przepływ informacji w postaci impulsów nerwowych.

funkcja komórek glejowych

pełnią w stosunku do neuronów funkcje podporowe i odżywcze

Funkcjonalnie układ nerwowy dzieli się na

somatyczny i autonomiczny

somatyczny układ nerwowy

kontroluje czynności mięśni szkieletowych oraz kieruje wykonywaniem ruchów świadomych

autonomiczny układ nerwowy

kontroluje metabolizm, czynności mięśni gładkich i mięśnia sercowego oraz funkcjonowanie narządów wewnętrznych

Anatomicznie uklad nerwowy dzieli się na

ośrodkowy i obwodowy

ośrodkowy układ:

mózgowie i rdzeń kręgowy

obwodowy układ nerwowy:

nerwy obwodowe (czaszkowe i rdzeniowe) oraz nerwy autonomiczne

budowa neuronu

ciało komórki nerwowej oraz dendryty i akson

ciało komórki nerwowej

cześć neuronu otaczającą jądro komórkowe

aksony komórek nerwowych

okresla się je włóknami nerwowymi, mogą być nagie (włókna bezmielinowe) lub okryte osłonką mielinową (włókna mielinowe)

komórki glejowe

funkcja podporowa, odżywcza, izolująca, regeneracyjna.

lemocyty

komórki glejowe (komórki oslonkowe lub Schwanna) Długie splaszczone, tworzą osłonki mielinowe we włóknach mielinowych.

astrocyty

największe komórki glejowe, duża liczba wypustek. Biorą udział w transporcie substancji oraz pełnią funkcję podporowa. Uczestniczą w pourazowej naprawie tkanki nerwowej.

podział neuronów

neurony czuciowe, ruchowe i pośredniczące

neurony czuciowe

przewodzą impulsy nerwowe od receptorów do ośrodkowego układu nerwowego (mózgowia i rdzenia kręgowego)

neurony ruchowe

przewodzą impulsy nerwowe z ośrodkowego układu nerwowego do narządów wykonawczych (efektorów) tzn mięśni lub gruczołów

neurony pośredniczące

występują pomiędzy neuronami czuciowymi a ruchowymi

czym się różnią neurony od komórek glejowych

neurony - przekazują informacje w postaci impulsów nerwowych, a komórki glejowe - odpowiadają za ochrone i odżywianie komórek nerwowych

ciało komórki

zawiera jądro komórkowe i pozostałe organella typowe dla komórki zwierzęcej

akson

długa, rozgałęziona na końcu wypustka przekazująca impuls z ciała komórki w kierunku innego neuronu, komórki mięśniowej lub gruczołu

osłonka mielinowa

utworzona z komórek glejowych- lemocytow

węzeł ranviera

przerwa między segmentami osłonki mielinowej

dendryty

krótkie, rozgałęzione wypustki doprowadzajace impuls do ciala komórki

komórki nerwowe w stanie spoczynku:

charakteryzują się pobudliwością

pobudliwość

zdolność do reagowania na bodźce docierające ze środowiska zewnętrznego lub wewnętrznego

komórka nerwowa w stanie pobudzenia

stan pobudzenia wywołuje odbiór bodźca. Dochodzi w niej do powstania i rozprzestrzeniania się impulsu nerwowego

przewodzenie impulsu nerwowego

odbywa się na zasadzie przepływu jonów-kationow Na i K przez błonę komórkową między wnętrzem neuronu a środowiskiem zewnątrzkomorkowym.

przepływ jonow jak zachodzi

zachodzi biernie przez kanały jonowe oraz czynnie przez pompę sodowo-potasowa

błona neuronu w stanie spoczynku

jest spolaryzowana i wykazuje spoczynkowy potencjał elektryczny.

depolaryzacja błony

błona pod wpływem bodźca ulega depolaryzacji, podczas której zachodzi zmiana potencjału elektrycznego ze spoczynkowego czynnościowy

repolaryzacja błony

błona neuronu wraca do stanu wyjściowego.

potencjał spoczynkowy

to potencjał elektryczny niepobudzonej komórki pobudliwej, wynikający z różnicy ładunków elektrycznych po obu stronach błony komórkowej.

ujemny potencjał spoczynkowy

wykazuje go niepobudzona komórka, wartość wynosi -70mV.

przyczyna potencjału spoczynkowego

przewaga jonow ujemnych w cytozolu komórki nerwowej oraz przewaga jonow dodatnich w środowisku zewnątrzkomorkowym

polaryzacja blony neuronu

różnica stężeń anionow I kationow po obu stronach błony neuronu

przyczyny polaryzacji błony neuronu

-cytozol neuronów zawiera duze, nieruchliwe an. białkowe oraz wysokie stężenie kat. potasu. -środowisko zewnątrzkomorkowe zawiera nadmiar kat. Na oraz an. Cl - -błona neuronu w stanie spoczynku przepuszcza w obu kierunkach dyfundujące jony.

potencjał czynnościowy

krótkotrwała zmiana potencjału elektrycznego komórki pobudliwej w czasie jej aktywności Jest równoważny z impulsem nerwowym. Powstaje w blonie aksonu pod wpływem działania bodzcow progowych. spowodowany depolaryzacją (zmiana ładunków po obu stronach)

Dodatni potencjał czynnościowy

+30mV

repolaryzacja

przywracanie potencjału spoczynkowego błony neuronu. Przepuszczalność błony dla Na+ zmniejsza się a dla K+ znacznie wzrasta. Masowy wypływ jonow na zewnątrz, zmiana rozkładu ładunków po obu stronach błony

cechy potencjału czynnościowego

każdy bodziec progowy lub nadprogowy gen. pot. czyn. o stałej amplitudzie (wielkosci) Pot. ten ma zdolność rozprz. się wzdłuż błony neuronu. Bodźce słabe- gen. impulsy o małej f, silne - im. o dużej f pozwala to na ocenę natęż. światła dźwięku lub zapachu

okres refrakcji neuronu

czas potrzebny na ponowne spolaryzowanie komórki nerwowej.

refrakcja bezwzględna

okres niewrazliwosci komórki na bodziec, bez względu na jego siłę

refrakcja względna

okres niewrazliwosci komórki na bodziec progowy. Może zostać przerwana przez bardzo silny bodziec tzw. nadprogowy

synapsy

za ich pomocą neurony przekazują sobie impulsy nerwowe. występują zwykle między zakończeniem aksonu jednego neuronu a dendrytem kolejnego. (lub inną komórka np miesniowa, gruczolowa)

rodzaje synaps

synapsa chemiczna i synapsa elektryczna.

synapsa chemiczna

błona presynaptycznej, szczelina synaptycznej i błona postsynaptyczna Część pre. - należy do komórki nerwowej, która przesyła pobudzenia Część post.- należy do komórki, która przyjmuje impuls i przekazuje go dalej. zostaje uwolniony neuroprzekaźnik.

neuroprzekaźnik

dostaje się do szczeliny synaptycznej, po czym wiąże się z receptorami błony postsynaptycznej. dzięki temu kolejna komórka ulega pobudzeniu. W synapsie chemicznej impuls elekt. zamienia się w im. chem., który wyzwala ponownie im. elekt.

synapsa elektryczna

komórka nerwowa styka się z zakończeniem aksonu z drugą komórka tak ściśle, że powstaje między nimi ciągłość elektryczna. dzięki temu impuls nerwowy jest przekazywany z jednej komórki do drugiej w sposób bezpośredni. szybkie tempo przekazywania sygnału.

neuroprzekaźniki pobudzające

wywołują impuls elekt. w następnym neuronie, sygnał przekazywany jest dalej np. SEROTONINA, DOPAMINA, ADRENALINA

neuroprzekaźniki hamujące

powodują wyciszenie sygnału np. GABA