Demografia pojęcia

Teoria H. Lebensteina

1957 r., „Rozwój i zacofanie gospodarcze” Płodność zależy od korzyści i kosztów; Typy użyteczności: dziecko jako dobro konsumpcyjne, jako producent, jako zabezpieczenie; Koszty: bezpośrednie (edukacja, jedzenie itp.), pośrednie (utracone szanse)

Efekt dochodowy

Wraz ze wzrostem dochodu, użyteczność dziecka jako producenta zmniejsza się;

Efekt przeżycia

zmniejszenie się umieralności podnosi krzywe użyteczności

Efekt struktury zawodowej

Rosnące koszty kształcenia dziecka

New Home Economics

Twórca: Becker; Im większy dochód, tym bardziej inwestują w jedno dziecko, a nie robią więcej; sprawia to że wzrost dochodu nie musi oznaczać wzrostu ilości dzieci, ale wzrost ich jakości

Koncepcja Easterlina

3 deteminanty płodności: popyt na dzieci, potencjalna liczba rodzonych dzieci; koszty regulacji urodzeń

Małżeńskość

Mediana dla mężczyzn 28, kobiet 26 lat; Współczynnik 5.0 co daje nam miejsce w pierwszej dziesiątce państw UE z największym współczynnikiem małżeństw (dla całej Europy czynnik ten wynosi 4.2)

Wzorzec małżeńskości w Polsce

Przesunięcie grupy wiekowej najczęstszego zawierania małżeństw z 20-24 do 25-29; trend podobny jak w Europie zachodniej

Zgony według przyczyn

Najczęstsze przyczyny zgonów: 1. Choroby układu krążenia (najwięcej); 2. Nowotwór 3. Wypadki, zatrucia, urazy; Trend: coraz więcej umiera na nowotwory

Umieralność niemowląt

W latach 90. – 15 na 1000, na początku wieku: 8 na 1000; teraz około 5 na 1000; znaczny spadek

Umieralnośc niemowląt przyczyny

Najwięcej umiera między 0-6 dniem życia; połowa nie dożywa 1 dnia; Trend: zmniejszenie zgonów egzogenicznych, a teraz najczęstszą przyczyną zgonów są wady i choroby okołoporodowe; Trend 2: umiera więcej noworodków płci męskiek;

Oczekiwane trwanie życia noworodka w Polsce

Polska: Dla mężczyzn 73, a dla kobiet 81; Unia: odpowiednio: 78 i 84.

Tablice życia

Do konstrukcji niezbędne są informacje o: strukturze ludności według płci, wieku w latach ukończonych i roczników urodzenia oraz zgonach według tych cech; Informacje te służą do budowy prawdopodobieństwa zgonów (stosunek liczby zgonów do l. populacji)

Koncepcja ludności zastojowej (stacjonarnej) <- Dotyczy tablic życia

Populacja o niezmiennej liczbie urodzeń oraz o niezmiennym porządku wymierania przy jednoczesnym braku migracji.

Normalne trwanie życia

wiek, na który przypada największe zagęszczenie zgonów w okresie starości.

Trzyfazowy model przejścia demograficznego

Faza pierwsza charakteryzuje się wysokim poziomem rodności oraz wysokim poziomem umieralności, następnie właściwa faza przejścia wyrażająca się zmniejszeniem rodności i umieralności oraz faza trzecia kontrolowanej reprodukcji.

Czterofazowy model przejścia demograficznego

1. Wysoki poziom urodzeń i zgonów; niemożliwa reprodukcja prosta 2. Nadal wysoka rodność, niska umieralność 3. Spadek rodności, dalszy powolny spadek umieralności 4. Poziom rodności i umieralności równy

Reprodukcjia prosta

liczba urodzeń = liczba zgonów

Jak zahamować proces starzenia się społeczeństwa?

1. Polityka mieszkaniowa z nastawieniem na dzietne rodziny 2. Eliminowanie bezrobocia, pomoc matkom w ciąży w powrotach do pracy 3. Ulgi podatkowe dla rodzin z dziećmi 4. Dobra edukacja

Współczynnik (wskaźnik) starości

Udział osób 60+ w całej populacji

Współczynnik wsparcia

Udział osób w wieku 15-59 na osoby 60+

Indeks starości

Liczba osób w wieku 60+ na sto osób w wieku poniżej 15 roku życia (stosunek ilości dziadków do wnuków)

Ogólny współczynnik obciążenia demograficznego (TDR)

Stosunek liczby osób w wieku nieprodukcyjnym na sto osób w wieku produkcyjnym

Wiek chronologiczny

Liczba lat, którą jednostka już przeżyła

Wiek potencjalny

Liczba lat, którą jednostka może jeszcze przeżyć

POADR (Współczynnik obciążenia osobami starszymi)

Stosunek liczby osób w wieku powyżej dolnej granicy starości (Wiek w którym dalsze oczekiwane trwanie życia wynosi poniżej 15 lat) oraz liczby osób w wieku od 20 lat do dolnej granicy starości.

Tablica Rosseta

Obecnie 1/3 świata ma populację w fazie starości demograficznej. Starzenie się ludności ma charakter globalny, gdyż coraz więcej krajów świata znajduje się w fazie starości demograficznej. Można oczekiwać, iż w 2050 roku 80% krajów osiągnie tę fazę.

Województwa o największych saldach migracji (2014)

1. Mazowieckie (Najwięcej przyjeżdża) 2. Małopolskie, 3. pomorskie

Województwa o najmniejszych saldach migracji (2014)

1. Lubelskie (najwięcej wyjeżdża) 2.śląskie 3. Warmińsko mazurskie

Saldo migracji miasto -> wieś

Od 2000 r. saldo migracji w miastach jest ujemne! Ludzie przenoszą się na wieś. Saldo migracji w miastach jest dodatnie tylko dla grupy wiekowej 20-29

Główne kierunki zagraniczne emigracji polskiej

1. Niemcy (najwięcej) 2. UK 3. USA

Wiek mobilny

Pomiędzy 18 a 44 rokiem życia.

Prognoza (projekcja) biologiczna

W procedurze przewidywania można uwzględnić jedynie zmiany spowodowane urodzeniami, zgonami i naturalnymi przesunięciami kohort w miarę upływu czasu.

Projekcje ostrzegawcze

Mówią co by było gdyby dany trend się utrzymał

Czynniki dokładności obliczeń

Ma na niego wpływ: jakość danych, właściwe określenie trendu, wybór metody obliczeń

Prognozy na okres...

5-10 lat są zaliczane do dokładnych

Prognoza liczby ludności ONZ

Rok 2030: 8,5 mld, rok 2050: 9,7 mld, rok 2100; 11,2 mld; Największy wkład w wzrost ludności będzie miała Afryka

Współczynnik dzietności dla Europy do 2050 r...

Ma wynosić około 1.6 -1.8; wymogi prostej zastępowania pokoleń: 2.1

Piramida wieku ludności

Trójkąt: progresywne; Jakiś nabój Xd: zastojowe; Plemnik: regresywne

Demograficzne konsekwencje zmian demograficznych

Spadek przyrostu naturalnego, rosnąca rola migracji, spadek liczby ludzi w wieku produkcyjnym; współegzystowanie wielu generacji; wiele innych, mniej istotnych

Ekonomiczno-społeczne konsekwencje zmian demograficznych

Spadek produktywności pracy; zmiany systemu ubezpieczeń, wzrost zapotrzebowania na opiekę medyczną;

Odpowiedź na zmiany demograficzne

Polityka pro rodzinna, wzrost zatrudnienia, podniesienie wieku emerytalnego, wzrost produktywności pracy, dbałość o system emerytalny i służbę zrowia