dermatologia: budowa skóry

Warstwy skóry (po łac. i pol.)

1. naskórek (epidermis) 2. skóra właściwa (corium, dermis) 3. tkanka podskórna

Co pokrywa powierzchnię skóry

płaszcz lipidowy (zawiesianą w/o i o/w) i złuszczoną keratyną

pochodzenie naskórka (epidermis)

ektodermalne

Wymień warstwy naskórka (epidermis) po polsku

podstawna, kolczysta, ziarnista, pośrednia, rogowa

Warstwy naskórna po łacinie

s. basale, s. spinosum, s. granulosum, s. intermediale, s. corneum

Warstwa podstawna

kom. wydłużone, silnie zasadochłonne jądra, najobficiej występujące figury podziału, prekursory kreatyny

Wymień prekursory kreatyny

tonofibryle i cytokreatyna

Jakie komórki budują warstwę podstawną

kom. naskórka, melanocyty, kom. Langerhansa, kom. Merkla

Kom. Merkla

szczególnego typu keratynocyty, wykazujące czynność neuroendokrynalną

desmosomy

uwypuklenia bł. kom. przylegających do siebie komórek, oraz E-kadheryn, będących cząsteczkami kontaktu międzykom.

Wymień rodzaje połączeń międzykom. warstry podstawnej

desmosomy, hemidesmosomy i integryny (transmembralne cz. adhezyjne)

Warstwa kolczysta

to kilka rzędów wielobocznych kom., ulegających spłaszczeniu w kierunku powierzchni skóry+ sub. mukopolisacharydowo-białkowa(desmogleina)

Strefa Malphigi

w. podstawna + kolczysta; powyżej niej odbywa się procs terminalnej keratynizacji

Warstwa ziarnista

to kiilka szeregów wrzecionowatych kom. o spłaszczonych jądrach, wypełnionych silnie zasadochłonnymi ziarnami keratohialiny.

Ziarna keratohialiny

obecne w kom. w. ziarnistej stanowią produkt pośredni w procesie wytwarzania białka keratynowego.

Warstwa pośrednia

to wąskie pasmo leżące ponad w. ziarnistą, a dające się odróżnić od pozostałej w. rogowej jedynie na podst. barwień histochem./ w mikroskopie elektronowym. Ma ona duże znaczenie w zaburzeniach rogowacenia.

warstwa rogowa

spłaszczone kom. pozbawione jąder, przylegające do siebie w dolnych warstwach, a luźno ułożone na powierzchni i ulegają złuszczaniu (s. disjunctum)

Funkcja białek keratynowych warstwy rogowej

wiązanie wody, co nadaje elastyczność, razem z płaszczem lipidowym reg. wchłanianie i przepuszczanie do skóry sub. rozp. w wodzie i tłuszczach

turn over- definicja

czas przejścia keratynocytu z w. podstawnej do rogowej

Wartość turn -over

26-28 dni, przy czym połowa tego okresu przypada na warstwę Malpighiego, a połowa na warstwę rogową.

Które cytokeratyny występują naturalnie w naskórku

CK 1,5,10,11,14,15

Ck występujące w w. suprabazalnej

Ck 1, 10

Ck występująca tylko w w. podstawnej

Ck 5

Funkcja TGF-beta w naskórku

kontroluje proces proliferacji i różnicowania keratynocytów

Markery terminalnie zróżnicowanych keratynocytów (korneocytów)

filagryna, inwolukryna, lorikryna

Filagryna

białko wiążące filamenty pośrednie (agreguje filamenty Ck stanowiąc z nią rdzeń keratynocytu) i marker terminalnego równicowania korneocytów

Inwolukryna

involucrinprekursor nierozp. białek tworzących "kopertę" keratynoctu warstwy rogowej

Jaka jest ostatnia sub. syntetyzowaną przez keratynocyt w procesie różnicowania?

lorikryna

Lorikryna

Główne białko budujące "kopertę" keratynocytu. W 77% składa się z glicyny i seryny, ostatnie białko syntezowane przez keratynocyty

kom. Langerhansa

kom. dendrytyczne naskórka (makrofagi poch. szpikowego), prezentują Ag limf. Tprzez co biorą udział w r. nadwrażliwości późnej

Ważne receptory na kom. Langerhansa

rec. dla fr. Fc gamma i frakcji dopełniacza C3, Ag klasy II tj. HlA- DR, Ag T3

SALT- rozwiń

tkanka limfatyczna związana ze skórą (ang. skin associated lymphoid tissue)

SALT- komórki wchodzące w jej skład

Komórki Langerhansa, keratynocyty i wykazujące epidermotropizm immuno- kompetentne limfocyty T

Rola keratynocytów w odp. immunologicznej skóry:

Produkcji wielu cytokin, mających właściwości immunoregulacyjne tj.: IL-1, 3, -6, 8 oraz TNF, a pobudzone: IFN A i B, TGF A i B, FGF, PDGF

W jakich chorobach dochodzi do ekspresji HLA- DR na keratynocytach

lupus erythematosus, lichen planus, psoriasis, contact dermatitis,

Melanocyty

kom. poch. z grzebienia nerwowego, syntezują melaninę, w barwieniu H+E widoczne w w. podstawnej jako kom. jasne, marker to Ag S-100, nie mają desmosomów

Szlak syntezy melaniny

tyrozyna-(tyrozynaza)-> L-dopa --> dopachinon --> melanina

Jak można uwidocznić melanocyty?

r. L-dopa i barwienie solami srebra

Co pozwala zbadać aktywność tyrozynazy w melanocytach?

reakcja L-dopy

Czynniki działające uczynniająco na melanogenezę

prom. pozafioletowe, stan zap., metale i metaloidy, MSH?, h. tarczycy i płciowe (estrogen)

Czynniki wpływające hamująco na melanogenezę

h. kory nadnerczy, wit.tj. C,

Składowe błony podstawej

blaszka jasna (lamina lucida), blaszka ciemna (lamina densa), strefa pod bl. ciemną (sublamina densa)

lamina lucida (bl. jasna)-

laminina, kompleks białkowy (230 i 180 kD) związany z półdesmosomami keratynocytów warstwy podstawnej

lamainina

skł. l. lucida, glikoproteina zbudowana z 3x łańcuch A i 1x łańcuch B, m-ce wiązania dla: kolagenu IV, proteoglikanami, rec. komórek

Główne składniki lamina densa

kolagen typu IV, nie scharakteryzowany antygen kolagenowy KF-1 oraz proteoglikany, zawierające głównie siarczan heparanu.

Strefa pod blaszką ciemną (sublamina densa)

składa się z włókien zakotwiczających (anchoring fibres), zbudowanych z kolagenu typu VII, dzięki którym utrzymywana jest łączność pomiędzy naskórkiem a skórą właściwą.

Rola integryn (VLA) keratynocytów w przyleganiu naskórka do skóry właściwej

są receptorami dla skł. macierzy zewnątrzkomórkowej, np. kolagenu (VLA 2), lamininy (VLA 6), fibronektyny (VLA 5), epiligryny (VLA 3).

Skóra właściwa

pochodzenie mezodermalne, podzielona na w. brodawkowatą (stratum papillare), siateczkowatą (stratum reticulare)

Co buduje warstwę brodawkowatą

brodawki, zawierające liczne drobne naczynia krwionośne.

Warstwa siateczkowatą

obejmuje głębsze warstwy aż do tkanki podskórnej, różniącą się bardziej zbitym charakterem kolagenu.

Co wchodzi w skład skóry właściwej

Zbudowana jest z włókien tkanki łącznej, zawiera komórki łącznotkankowe, naczynia krwionośne, zakończenia nerwowe i przydatki skóry.

Co buduje podścielisko łącznotkankowe skóry właściwej

wł. kolagenowe, retikulowe i sprężyste+ mukopolisacharydy (kw. chondroitynosiarkowy, kw. hialuronowy, kompleksy polisacharydowo- białkowe)

Kolagen którego typu stanowi podstawową składową podścieliska łącznotkankowego skóry właściwej

kolagen I i III

Jakie białka budują głównie bł. naczyń i bł podstawnej naskórka

kolagen IV i laminina

Jakie procesy zachodzą w skórze właściwej w procesie starzenia

wł. sprężyste ulegają zwyrodnieniu i zbijają się wraz z wł. kolagenowymi w bezpostaciową masę, ↓ synteza kolagenu i proteoglikanów, upośledzenie angiogenzy

Wymień kom. tkanki łącznej występujące w skórze właściwej

fibrocyty i fibroblasty, histiocyty, kom. tuczne, poj. kom. krwi (limfocyty)

Tkanka podskórna

składa się ze zrazików tłuszczowych przedzielonych zbitą tk. łączną włóknistą. W przestrzeniach międzyzrazikowych tk. podskórnej zawarte są części wydzielnicze gg. potowych oraz naczynia krwionośne, wł. i upostaciowane zakończenia nerwowe.

ukł. naczyniowy skóry

naczynia skóry tworzą głęboki splot naczyniowy na granicy skóry właściwej i tkanki podskórnej oraz powierzchniowy splot podbrodawkowy.

Co zaopatruje splot brodawkowaty?

brodawki skórne do samego naskórka

Jak odżywiany jest naskórek

poprzez krążenie limfy, naczynia krwionośne nie wnikają do niego

Jakie elementy budują układ naczyniowy skóry

naczynia włosowate (kapilary), przedwłosowate (prekapilarów) oraz naczyń żylnych i tętniczych

Jak unaczynione są przydatki?

mieszki włosowe i gg. potowe: naczynia krwionośne tworzą oddzielne sploty. Na podkreślenie zasługuje, że górna część mieszków włosowych jest zaopatrywana przez inne naczynia niż część dolna.

Jak wygląda unaczynienie limfatyczne skóry?

zaczyna się w warstwie brodawkowej skóry i łączy się w sieć poniżej tej warstwy. W tkance podskórnej występuje druga sieć naczyń limfatycznych, zbierających chłonkę z okolicy gruczołów potowych, łojowych i mieszków włosowych.

Unerwienie skóry

wolne zakończenia nerwowe i upostaciowione, spełniające rolę receptorową

Wymień upostaciowione zakończenia nerwowe skóry

Vatera- Paciniego, Meissnera, Krausego, Ruffiniego

Wolne zakończenia nerwowe- zakres unerwienia

wnikają do naskórka, oplatają przydatki, wnikają do mięśniówki naczyń

ciałka Meissnera

upostaciowine zakończenia nerwowe bardziej wrażliwe na dotyk,

ciałka Paciniego

upostaciowione zakończenia nerwowe położone głęboko, b. wrażliwe na ucisk.

sub. wydzielane przez włókna nerwowe

substancja P, somatostatyna, hormon stymulujący melanocyty MSH-gamma

Rola sub. wydzieanych przez wł. nerwowe

przekazywanie syg. w ukł. nerwowym, reg. przekazywanie czucia bólu, kurczliwość naczyń krwionśnych, rozszerzenie naczyń i uwalnianie histaminy z kom. tucznych

time over bł. śluzowych otworów naturalnych

5 dni

jakie gruczoły występują w obrębie bł. śluzowych otworów naturalnych?

g. śluzowe, *gg. łojowe przemieszczone (glandulae sebaceae heterotopicae)

gg. łojowe

holokrynowe, uchodzą poniżej lejka włosa lub bezpośrednio na pow. skóry, łój wydzielanie łoju wspomagane przez skórcz mm. przyłośnych

Czynniki nasilające produkcję łoju

testosteron, progesteron, gg. kory nadnerczy

Wpływ testosteronu i progesteronu na gg. łojowe

powodują przerost gruczołów łojowych i ich wzmożone wydzielanie,

Czynniki hamujące produkcję łoju

estrogeny i antyandrogeny (np. octan cyproteronu)

Jakie typy gg. potowych występują

ekrynowe i apokrynowe

Lokalizacja gruczołów potowych ekrynowych

cała powierzchnia skóry

Lokalizacja gruczołów potowych apokrynowych

związane są z mieszkami włosowymi i występujące głównie w okolicach pachowych, płciowych, odbytu, brodawek sutkowych oraz powiek.

Budowa gg. potowego ekrynowego

części wydzielniczej, przewodu wyprowadzającego i ujścia w naskórku.

Budowa gg. potowego apokrynowego

części wydzielniczej, przewodu wyprowadzającego i ujścia w kanale włosowym lub naskórku.

Gg. potowe ekrynowe

regulacja cieplna, ↑ wydz. potu przy temp. otoczenia >31 st., lub nadmiernego wytwarzania ciepła ustroju

Skład potu

bardzo rozcieńczony roztwór soli, zawierający min. związki mineralne (potas, wapń, magnez, żelazo), a także mocznik, kwas mlekowy, węglowodany, lipidy i in.

Przykłady i wpływ środków cholinergicznych na wydzielanie potu

(acetylocholina, pilokarpina) pobudzają je,

Przykłady i wpływ środków przeciwcholinergicznych na wydzielanie potu

atropina, hamuje je

Różnica w kontroli unerwienia gg. apokrynowych i ekrynowych

apokrynowe są reg. przez wł. adrenergiczne, a gg. ekrynowe przez wł. cholinergiczne

Części z których zbudowany jest mieszek włosowy

cz. nabłonkowa=macierz i cz. łącznotkankowa

Cz. nabłonkowa mieszka włosowego/ macierz

powstaje w wyniku rogowacenia łodygi włosa i tworzy pochewkę włosa dochodząc aż do pow. skóry

Cz. łącznotkankowa mieszka włosowego

głównie jest to brodawka włosa, zaopatrzona w naczynia krwionośne i nerwy, która jest ściśle związana z macierzą.

Jaki jest cykl rozwojowy włosów u człowieka

niezsynchronizowany tj. w danym czasie poszczególne mieszki włosowe znajdują się w różnej fazie cyklu

Anagen

okres wzrostu włosa, trwa 3-6 lat, 80-85% włosów w tej fazie

1. faza anagenu

1. tworzenie zawiązka włosa

2. faza anagenu

tworzenie się opuszki i brodawki włosa

3. faza anagenu

tworzenie się komórek macierzy włosa

4. faza anagenu

włos rośnie do ujścia gg. łojowego

5. faza anagenu

włos rośnie do powierzchni naskórka

6. faza anagenu

włos przebija się na zewnątrz

Cechy włosa anagenowego

dobrze wykształcona opuszka

opuszka włosa to

dolna rozszerzona część mieszka, zawierająca macierz włosa, tj. najszybciej dzielące się komórki nabłonka.

Katagen

faza inwolucyjna trwa ok. 2 tyg. od 0,5 do 1% włosów znajduje się w tej fazie

Cechy włosa katagenowego

opuszka stopniowo zanika i ulega postępującemu rogowaceniu z przesunięciem ku górze, w wyniku czego tworzy się charakterystyczna kolba, złożona z niezróżnicowanych i zrogowaciałych kom., z których w okresie anagenu powstanie nowa opuszka.

telogen

faza spoczynku, trwa 2-4 miesiące, 10-20% włosów znajduje się w tej fazie

Cechy włosa telogenowego

górna część mieszka jest zachowana, natomiast zrogowaciały korzeń włosa leży bliżej powierzchni, na poziomie mięśnia przywłośnego, tworząc tzw. kolbę.

jakie typy włosów wyróżniamy?

włosy meszkowe, brwi i rzęsy, włosy okolic płciowych oraz skóry owłosionej głowy.

Wpływ androgenów na wzrost włosów

stymulują wzrost włosów okolic płciowych i brody, a hamują wzrost włosów skóry owłosionej głowy u osób genetycznie predyspono- wanych do łysienia męskiego.

Składowe budujące paznokieć

macierz paznokcia (matrix), zrogowaciała płytka paznokciowa, pod którą znajduje się łożysko łącznotkankowe oraz hyponychium

Macierz pznokcia

dosiebna cz. łożyska leżąca pod wałem paznokciowm i jest miejscem wzrostu płytki paznokciowej

Obrąbek naskórkowy, czyli „skórka"

(cuticula, eponychium), pokrywa płytkę od strony wału i chroni ją przed urazami.

Luna

zbielenie w kształcie księżyca leżące w proksymalnej cz. płytki, przylega do eponychium

Ile wynosi wzrost płytki paznokciowej

2 mm/ miesiąc