farmakologia cw 3

Układ autonomiczny - funkcje

Utrzymanie homeostazy organizmu poprzez kierowanie funkcjami, które nie są zależne od woli i świadomości tj.:

Utrzymanie homeostazy organizmu poprzez kierowanie funkcjami, które nie są zależne od woli i świadomości tj.:

funkcje uk krwionosnego, uk oddechowego, pokarmowego, gruczolow wydzieliania zew i wewnetrznego, funkcjami rozrodczymi

Funkcjami układu krwionośnego

działanie chrono/dromo/inotropowe na m. sercowy oraz wazodylatacja lub wazokontrukcja;

Funkcjami układu oddechowego

działanie bronchospazmatyczne lub bronchodylatacyjne oraz regulacja częstości oddechów;

Funkcjami układu pokarmowego

wpływ na perystaltykę w obrębie w/w;

Funkcjami mięśni gładkich

regulacja napięcia np.: pęcherzyka żółciowego, pęcherza moczowego;

Funkcjami gruczołów wydzielania zewnętrznego jak i wewnętrznego

regulacja wydzielania np.: gruczołów potowych, ślinowych, w jelitach i żołądku;

Funkcjami rozrodczymi

np.: erekcja.

aun Możemy wyróżnić części (wg funkcji i anatomii):

Współczulną (sympatyczną); • Przywspółczulną (parasympatyczną);

aun Oraz (wg organizacji anatomicznej)

Ośrodkową; • Obwodową;

Zwykle (choć nie wszystkie!) narządy otrzymują impulsację

z obu w/w i pozostają one do siebie w roli przeciwstawnej (antagonizm funkcjonalny);

Układ współczulny w dużym uproszczeniu odpowiada za

reakcje ergotropowe (zdolność do wysiłku i dawania sobie rady z otoczeniem), a układ przywspółczulny za reakcje trofotropowe (potrzebne organizmowi w spoczynku).

Anatomia układu współczulnego cz osrodkowa znajduje się w

znajduje się w rdzeniu kręgowym;

Anatomia układu współczulnego cz obwodowa

gałąź łącząca biała; • zwoje pnia współczulnego; • gałąź łącząca szara; • gałąź naczyniowa; • nerwy trzewne; • gałęzie trzewne; • zwoje współczulne przedkręgowe;

uklad wspolcziny Jedno włókno przedzwojowe dochodzi do

zwoju, a od zwoju odchodzą włókna w liczbie 20.

Cz osrodkowa sympatyczna

Tworzy ją jądro pośrednioboczne. Leży ono w rogach bocznych istoty szarej w rdzeniu kręgowym na wysokości neuromerów C8-L2/3.

jadro posrednioboczne gorna cz

Jego część górna przeznaczona jest dla głowy i szyi, od C8 do Th2 nosi specjalną nazwę tzn. ośrodek rzęskowo-rdzeniowy (ciliospinal center);

cz osrodkowa sympatyczna Neuromery

Th2-Th7 przeznaczone są dla narzadów klatki piersiowej;

W jądrze pośredniobocznym znajdują się

ośrodki: • Wazomotoryczne; • Pilomotoryczne („gęsia skórka”); • Potowe; • Z jądra pośredniobocznego wyrasta część obwodowa sympatyczna dla całego ustroju.

Część obwodowa sympatyczna wychodzi z

części ośrodkowej w postaci gałęzi łączących białych (white communicating branches), każda gałąź łącząca biała dochodzi do zwoju pnia współczulnego (kręgowy lub przykręgowy) (ganglion of sympathetic trunk);

cz obwodowa sympatyczna pnie wspolczulne

Są 2 pnie, każdy ma 20-25 zw skonfigurowanych w drabinkę sympa. Jako, że jest 25 zwojów po każdej stronie, a gałąź łąc biała doch do każdego z nich, więc każdy ze zwojów pnia wsp otrzymuje g ł białą (nie jest ona pojedyncza- niesie ze sobą wiele włókien);

obwodowa sympatyczna 70% włókien, to

włókna zazwojow są niezmielinizowane, przełączone (nie mają osłonki mielinowej, więc mogą już unerwiać narządy), a 30% to włókna przedzwojowe, które są nadal przed przełączeniem, a więc zmielinizowane, nic nie unerwiają- przebiegają tranzytem;

obwodowa sympatyczna Owe 30% (przedzwojowe, zmielinizowane), to

nerwy trzewne, jest ich tyle ile zwojów tj.: 50 nerwów trzewnych, przebiegających tranzytem przez zwój pnia współ, a przełączają się dopiero dalej na obwodzie w zwojach sym przedkr albo zw symp srodscienn narz wydraz

obwodowa sympatyczna Nerwy trzewne tworzą

wielkie przedkręgowe sploty autonomiczne, np. splot sercowy;

70% włókien przełączonych sympatycznych, które są gotowe do unerwienia po opuszczeniu zwoju

unerwiają cały ustrój!

Ponieważ w pobliżu kręgosłupa biegnie aorta, to 30% z nich owija się wokół niej unerwiając

obszar zaopatrzenia aorty. Są to więc gałęzie naczyniowe (vascular branches). Oplatają aortę, a ta zaopatruje w sposób pośredni lub bezpośredni wszystkie tkanki i narządy.

Kolejne 30% włókien zazwojowych, przez otwory międzykręgowe, nazywanych gałęzią łączącą szarą (grey ramus communicans) rozsądnie podłącza się do

gałęzi nerwów rdzeniowych, dając im włókna autonomiczne sympatyczne;

10% to gałęzie

trzewne (visceral branches), cienkie, zaopatrują narządy w pobliżu kręgosłupa.

Gałęzie łączące białe dochodzą do

każdego zwoju;

Każdy ze zwojów oddaje

po 4 rodzaje gałęzi: • gałąź łącząca szara; • nn. trzewne i związane z nimi zwoje sympatyczne przedkręgowe i ścienne; • gałęzie naczyniowe; • gałęzie trzewne;

Ponadto zwoje sympatyczne inne niż zwoje pnia współczulnego:

zwoje przedkręgowe (leżą przed kręgosłupem); • zwoje śródścienne (leżą w ścianie narządów).

Neuroprzekaźnictwo w układzie sympatycznym

Włókno sympatyczne przedzwojowe wydziela acetylocholinę działając na receptory nikotynowe (nicotynic receptors), natomiast włókna sympatyczne zazwojowe wydzielają noradrenalinę;

Włókna zazwojowe pobudzające gruczoły potowe wydzielają

wyjątkowo acetylocholinę.

uklad przywspl Część ośrodkowa:

W pniu mózgu tworzą ją 4 jądra parasympatyczne nerwów czaszkowych (III, VIIa, IX i X); • W odcinku krzyżowym jest to jądro pośrednioprzyśrodkowe neuromerów krzyżowych S1-S5.

uklad przywsp cz obwodowa Parasympatyczne włókna nerwu III przełączają się

w zwoju rzęskowym (cillary ganglion), po czym unerwiają zwieracz źrenicy (sphincter pupillae m.) i m. rzęskowy (cillary m.);

uklad przywsp cz obwodowa Parasympatyczne włókna nerwu VII

rozwidlają się na 2 włókna parasympatyczne:

Parasympatyczne włókna nerwu VII rozwidlają się na 2 włókna parasympatyczne:

grater petrosal nerve i chorda tympani

n. skalisty większy (greater petrosal nerve)

przełącza się w zwoju skrzydłowo-podniebiennym (pterygopalatine ganglion) i unerwia gruczoł łzowy (lacrimal gland), gruczoły nosowe (nasal glands) i podniebienne (palatine glands);

struna bębęnkowa (chorda tympani)

przełącza się w zwoju podżuchwowym (submandibular ganglion) i po przełączeniu unerwia śliniankę podżuchwową i podjęzykową (submandibular and sublingual);

Parasympatyczne włókna nerwu IX w zwoju usznym,

unerwiają przyusznicę, gruczoły językowe tylne;

Nerw błędny (X) włóknami parasympatycznymi zasila

2 wielkie sploty autonomiczne: • sercowy (cardiac plexus); • trzewny (celiac/visceral plexus);

nerw bledny Jego włókna przełączają się w

parasympatycznych zwojach bezimiennych. Nerw błędny jest więc korzeniem parasympatycznym dla splotu sercowego i trzewnego.

Neuroprzekaźnictwo w układzie przywspółczulnym

W układzie parasympatycznym jedynym mediatorem jest acetylocholina, część przedzwojowa działa na obszary nikotynowe, a zazwojowa na receptory muskarynowe;

neuroprzezk w ukl przywsp, miejsce

Zarówno w pniu mózgu (odcinek czaszkowy), jak i w rdzeniu kręgowym (odcinek krzyżowy).

m1

salivary glans, enetric nerves

m2

heart smooth muscle

m3

smooth muscle, salivary glands

m4

brain (diffuse), lung

m5

brain (substantia nigra), eye

Pobudzenie receptora a1

aktw fosfolipazy C przez bialko g-> wzm synteza IP3 oraz DANG ->uwolnienie ca2+z ER -> naplyw Ca2+ do kom -> skurcz naczyn krwionosnych

pobudzenie receptora a2

zahamowanie cyklazy adenylanowej->zabl ca2+ -> akt kanalow k+ -> spadek uwalaniania noradrenaliny do szcz synaptycznej

pobudzenie receptroa b1

pobudzenie bialka g ->akt cykl adenylanowej -> akt kinazy bialkowej -> fosforylacja kan ca2+ -> naplyw jonow ca2+ -> przysp narastania poten w sercu (dzialanie enotropowe+, chronotropowe+

pobudzenie receptora b2

wzrost akt bialka gs -> wzrost ilosc cAMP -> akt kinazy bialkowje PKA -> akt bialka Rho -> spadek poziomu ca2+ w kom