historia grecja

gdzie leżała Grecja

plw. Bałkański, południowo-wschodnia część Europy

położenie na kierunki

północ - Góry Dynarskie, wschód - Morze Egejskie południe - Morze Śródziemne zachód- Morze Jońskie

Hellada

tereny zamieszkiwane przez Greków

Grecy inaczej

Helleni

Hellada to (położenie)

Grecja Kontynentalna, wyspy, wybrzeża Azji Mniejszej

Najważniejsze wyspy Grecji

Kreta Rodos Eubea

Grecja dzieliła się na

północna - wąwóz Termobile - srodkową - przesmyk Koryntski - poludniową

ukształtowanie terenu Grecji

teren górzysty - 80% teren nizinny - 20%

Tereny najlepsze i najważniejsze do uprawy

Tessalia, Attyka

podstawowe źródła utrzymania

hodowla - pasterstwo, rybołówstwo, handel morski

co ułatwiało handel morski

dobra i bezpieczna linia brzegowa z łatwą i przyjemną trasą

dlaczego Grecja miała strukturę państw miast

warunki naturalne (słaba administracja), istnienia polis jako samowystarczalna jednostkę, brak zagrożenia z zewnątrz (jednoczenie się gdyby takie nastąpiło)

kultura kreteńska, minojska - wyspa, główne miasto

Kreta, Knossos

kultura kreteńska, minojska - cechy

domy z wypalanej cegły i kamienia, ceramika robiona na kole garncarskim, narzędzia z miedzi, domy bogatych obywateli wyposażone w salę przyjęć, zdobione

kultura kreteńska, minojska - ustrój

monarchia, panował król

upadek kultury minojskiej

13 w p.n.e. - napad Dorów

cywilizacja mykeńska - teren

środkowa i południową część Grecji Kontynentalnej

okres świetności kultury mykeńskiej

16 w. p.n.e.

ustrój w kulturze mykeńskiej

monarchia

mykeńska - cechy

prowadzili ekspansję terytorialną - wyspy Morza Egejskiego, Rodos, Azja Mniejsza (wybrzeża), dobrze rozbudowana Flota handlowa (Egipt, Izrael - kontakt), handel, rzemiosło, rolnictwo

upadek kultury mykeńskiej

13w. p.n. e - najazd Dorów

Sparta - położenie

Grecja kontynentalna, półwysep Peloponez, Lakonia, Dolina rzeki Eurotas

początki Sparty (wiek)

10 w pne

Fakty o Sparcie (3)

ze 1100 km² do 4100 km² przez podboje, najważniejsze polis greckich obok Aten, drugie miejsce pod względem wielkości

rodowici Spartanie

pełnia praw; obywatelstwo po rodzicach; 20 tys. ludzi w okresie świetności; utrzymanie - ziemia: nie ich własność tylko państwa, można było ją dziedziczyć (ale jedynie w linii męskiej), nie wolno było jej sprzedać, zastawić, podzielić; nie uprawiali ziemi

chłopi (helioci)

byli zależni od spartanina; brak praw; nie mogli opuszczać swoich panów; brak wolności; mogli część plonów zachować dla siebie; częste bunty wzniecające powstania

periojkowie

pośrednia grupa; zamieszkiwali mniej żyzne tereny, te przygraniczne; zajmowali się handlem rzemiosłem budownictwem rolnictwem; dostarczali pewną ilość żołnierzy do armii oraz broni; nie mieli praw politycznych; posiadali wolność osobistą

degradacja społeczna

zejście ze swojej pozycji społecznej na niższą

kto panował w sparcie

planowali 2 królowie z różnych rodów; VI w pne odebranie kompetencji monarchom - zostały: dowodzenie wojskiem, funkcje kapłańskie; gdy była wojna jeden z królów zostawał w kraju

geruzja rada starszych

char. kolegialny; 28 członków którzy mieli ukończone 60 lat (geronci); zasiadało 2 królów; wybierano gierontów na dożywotnią kadencję w zgromadzeniu ludowym; przygotowywanie projektów uchwał; nadzór obrad zgromadzenia

zgromadzenie ludowe ("apella")

forma parlamentu; zasiadali w nim rodowici Spartanie: kobiety nie brały udziału w polityce, musiał mieć min. 30 lat i przejść przez system szkolenia; władza ustawodawcza która tworzyła prawo; decyzja o wojnie, pokoju; wybór urzędników (f. kreacyjna)

urzędnicy eforowie

realizowanie uchwał; 5 urzędników (rok kadencja); wybierani przez zgromadzenie na krótki okres (korupcja); polityka zagraniczna; administracja; towarzyszyli władcom podczas wojen; troszcz. się o bezpieczeństwo; funkcje sędziowskie; nadzór wych. młodzieży

wychowanie spartańskie

przy narodzinach decydowano o tym czy dziecko przeżyje; 7l dzieci były wysyłane na obozy przygotowawcze do 30 rż; po 30 rż pełnia praw; jeśli się nie ożeni po 3rż traci prawa; surowe; niewrażliwi; lakoniczni

Ateny położenie

Grecja kontynentalna; greckie polis; attyka; środkowa część półwyspu bałkańskiego

król Ateny - sam początek

pełnia władzy politycznej; tworzy i warunkuje prawo; nadzoruje wszystkie jednostki; panowanie niekadencyjne

zmiany król Ateny

do 10 lat, potem w VII w pne do 1 roku a potem całkowita likwidacja, władze przejmuje arystokracja

urząd archontat urzędnicy archonci - jacy urzędnicy - Ateny przed przemianą

3 urzędników: basileus - kult, religia; polemarchos - wojsko; eponimos - administracja; + 6 archontów którzy pełnili funkcję sędziowską

jaki był warunek bycia w archontacie

trzeba było pochodzić z arystokracji

areopag (urząd kolegialny) - Ateny przed przemianą

archonci po zakończonej kadencji; kontrola wszystkich urzędników; pilnuje przestrzegania prawa; pełni funkcje sądownicze

zgromadzenie ludowe - Ateny przed przemianą

wszyscy pełnoprawni obywatele polis; mężczyźni; zatwierdzało prawo; wybór urzędników

oligarchia

ustrój w którym władzę sprawuje jedna warstwa społeczna

co złego zrobiła arystokracja

podnosiła podatki -> chłopi zaciągali pożyczki -> zabrano ziemię chłopom za niespłacenie długu, usuwano obywatelstwo; obawiając się buntu arystokracja zaczęła podejmować reformy

reformy Drakona - wraz z rokiem

621r pne; można sprzedać chłopa za długi poza granice państwa; chłopi domagają się ochrony prawnej, udziału w sądach, praw politycznych

Reformy Solona - wraz z rokiem - społeczne

594rpne; umorzył długi zaciągnięte pod zastaw osoby; wykupił ateńczyków sprzedanych poza granice; zakazał udzielania pożyczek pod zastaw osoby; zapewnił wszystkim równość wobec prawa; przywrócenie obywatelstwa tym którzy je utracili

Reformy Solona - wraz z rokiem - polityczne

594rpne; dostęp do urzędów uzależnił od majątku; podział na 4 grupy majątkowe; rada 400 (100 osób z każdej grupy majątkowej - miały prawo inicjatyw ustawodawczej); sądy przysięgłe (sędziowie wybrani przez zgromadzenie, spr. apel., kont. urzędników)

ostracyzm

wygnanie z kraju

Reformy Klejstenesa - wraz z rokiem - hasłami

508rpne; społeczne: podział na 10 okręgów (fyle); polityczne: Rada 400 -> Rada 500; Urząd Stratega; Sąd Skorupkowy

Reformy Klejstenesa - Rada 500

z każdej Fylii wchodziło 50 przedstawicieli; prawa bardzo zbliżone do rady 400

Reformy Klejstenesa - Urząd Stratega

strateg - zajmowanie się wojskiem; 10 strategów (10 fylii); urząd prestiżowy, można było go powtarzać; kadencja stratega trwała rok

Reformy Klejstenesa - Sąd Skorupkowy

na zgromadzeniach pisano na glinianych tabliczkach znienawidzonego polityka, ten który miał najwięcej głosów był wyganiany z Aten na 10 lat - zabezpieczenie przed osobami które chciały przejąć władzę

Reformy Peryklesa - wraz z wiekiem

5wpne; likwidacja areopagu; wszyscy obywatele dostają dostep do rządów; płatność stanowisk (zabezpieczenie przed korupcją)

demokracja

ustrój w którym władzę mają w pełni członkowie ludu

Reformy Peryklesa - zgromadzenie ludowe

40 razy w roku się spotyka; "kworum quorum" (min 6tys-40tys max); stanowienie prawa; wybór władzy wykonawczej i sądowniczej

Reformy Peryklesa - rada 500

kontrola dochodów i wydatków państwa; opiniowanie wniosków do zgromadzenia; inicjatywa ustawodawcza

Reformy Peryklesa - Urzędy

wybierano ich lub losowano; 700 urzędników; rok kadencji bez możliwości powtarzania (z wyjątkiem strategów); wprowadzanie ustaw w życie

Reformy Peryklesa - Sądy Przysięgłych

sędziowie wybierani przez zgromadzenie ludowe

Madeconia - położenie

północ plw. Bałkańskiego

Macedonia - 6 faktów

jeden z silniejszych polis; panuje monarcha z wieloma przywilejami; brak instytucji demokratycznych; tylko silny król mógł zapewnić bezpieczeństwo; macedończycy mogli wnikać w każdą sferę życia; spora rola arystokratów -> właściciele ziem

Filip II - panowanie (wiek)

4w pne

Filip II - początek

liczna, dobrze zorganizowana armia (siła Aten + Sparta mniejsza niż Filipa); ekspansja ku południu i śr. części Grecji (dojście do Sparty); doprowadzenie do dominacji na półwyspie

Filip II - ważne daty

338r pne - Bitwa pod Cheroneą - zwycięstwo Macedonii; 337r pne - Związek Koryncki; 336r pne - śmierć

Filip II - co robią Ateny kiedy Filip prowadzi ekspansję

tworzą koalicję przeciwko Macedonii

Filip II - Związek Koryncki

założyciel - Filip; skład wszystkie kraje greckie oprócz Sparty; pozwolenie na zachowanie wewnętrznej autonomii; sfera zewnętrzna poddana Macedońskiej kontroli; pryzmat polityczny - przewaga

Aleksander Wielki - intro

nauczyciel Arystoteles (humanistyka); chce kontynuować dzieło ojca na skalę światową; arystokracja popiera rządy Aleksandra - liczyli na stanowiska urzędnicze oraz łupy; wojownicy wspierają rządy

Aleksander Wielki - co z Persją

jest kolosem na glinianych nogach; w trakcie kilkunastu lat osłabiła się władza królewska; rosnące wpływy z Satrapów - usamodzielnienie, uznają się za władców swoich jednostek; armia liczna lecz słaba

Aleksander Wielki - bitwa nad rzeką Granikos

334r pne; Aleksander wygrywa; otwarcie drogi do Persji

Aleksander Wielki - bitwa pod Issos

333r pne; zwycięstwo Aleksandra; klęska Dariusza III; podbicie miast Fenickich; wkroczenie na ziemie egipskie

Aleksander Wielki - bitwa pod rzeką Gaugameą

331r pne; zwycięstwo Aleksandra; przyjęcie Mezopotamii (gł miasta: Babilon, Suza, Persepolis), państwo Perskie rozbite, pokonane

Aleksander Wielki - Indie, Chiny (wschód)

nie udało się podbić Indii; wojska macedońskie były zmęczone; klimat - wysoka temperatura i wilgotność; 323r pne śmierć Aleksandra