Homeostaza

homeostaza wewnątrzustrojowa

tendencja organizmów do utrzymania stałości środowiska wewnętrznego

set-point

punkt nastawczy, wartość docelowa parametru, która organizm stara się utrzymać

warunki utrzymania homeostazy

istnienie mechanizmu wykrywającego niewielkie odchylenia od min, uruchomienie reakcji do wyrównania odchylenia, przerwanie reakcji, gdy odchylenie usunięte

jakie czynniki uruchamiają reakcje homeostatyczne

nerwowe lub humoralne, reakcja może przebiegać przy udziale układu nerwowego wegetatywnego lub hormonalnego; ośrodek homeostazy to podwzgórze

regulacja temperatury ciała

temperatura utrzymywana na stałym poziomie u ssaków - 37st - opt. dla procesów biochem.; podstawowa przemiana materii 1700kcal; przednia okolica podwzgórza i pole przedwzrokowe

regulacja pragnienia

wazopresyna, aldosteron, renina - angiotensyna; ośrodki regulujące - podwzgórze (jądro nadwzrokowe, przykomorowe, okolica przedwzrokowa)

pragnienie osmotyczne

różnica stężeń substancji rozpuszczonych wew. i na zew. kom. wytwarza ciśnienie osmotyczne, pod wpływem którego woda przenika przez błonę półprzep. z obszaru o mniejszym stężenie do obszaru o większym

obszar odpowiedzialny za wykrywanie ciśnienia osmotycznego

narząd naczyniowy blaszki podwzgórza (OVLT), jądro nadwzrokowe i przykomorowe oraz okolica przedwzrokowa podwzgórza, która reguluje picie

pragnienie hipowolemiczne

pragnienie wynikające ze zbyt małej objętości, zmniejszone ciśnienie krwi, serce ma trudności z pompowaniem krwi do głowy, składniki odżywcze nie mogą do komórek; wazopresyna, nerki wydzielają renine a ona akt. angiotensynę; konieczne sole, nie tylko woda

funkcje wazopresyny

hormon wydzielany przez tylny płat przysadki, zwiększa skurcz naczyń krwionośnych powodując zwiększenie ciśnienia krwi - wyższe ciśnienie kompensuje zmniejszoną objętość krwi; umożliwa wchłanianie zwrotne wody z moczu i większe jego zagęszczenie, sen

2 rodzaje pragnienia

osmotyczne (np. po zjedzeniu słonych pokarmów) lub hipowolemiczne (po poceniu się lub krwawieniu)

głód sodu

kiedy stężenie za niskie, silna preferencja do słonych przysmaków; nadnercza wytwarzają aldosteron (hormon, nerki gruczoły ślinowe i potowe zatrzymują só), aldosteron i angiotensyna zmieniają właściwości receptorów smakowych

angiotensyna i aldosteron

angiotensyna - reakcja na niską objętość krwi, aldosteron - sygnalizuje niedobór sodu

łaknienie

głód jest popędem występującym u wszystkich zwierząt i ludzi, wyzwala szeroką gamę zachowań zaliczanych do instynktu pokarmowego; dobór pokarmu odbywa się na zasadzie wyuczonej awersji pokarmowej

sytość

odczuwana po rozciągnięciu ścian żołądka; informacje przewodzi do mózgu X nerw błędny

dwunastnica

cześć jelita cienkiego, główne miejsce wchłaniania składników odżywczych, zawiera receptory smaku i przekazuje informacje do mózgu o stopniu rozciągnięcia ścian, ale i o rodzaju i ilości składników odżywczych

cholecystokinina

hormon wydzielany przez dwunastnicę pod wpływem rozciągnięcia; CCK powoduje skurcz mięśnia okrężnego odźwiernika między żołądkiem a 12, więc żołądek zatrzymuje treść i szybciej sie napełnia oraz stymuluje nerw błędny do wysyłania sygnałów do podwzgórza

funkcja CCK

hamowanie czynności jedzenia

hormony trzustkowe

insulina i glukagon, działające antagonistyczne

insulina

przed, w trakcie i po posiłku trzustka wydziela insulinę, która umożliwia wnikanie glukozie do wnętrza komórek (do mózgu może insulina przenikać bezpośrednio i działa jako hormon sytości hamujący głód); nadmiar do wątroby i glukagon lub do tłuszczowych

glukagon

glukoza we krwi spada, obniża się insulina, pojawia się głód, trzustka wydziela glukagon, który pobudza wątrobę do przekształcania glikogenu z powrotem w glukozę

leptyna

peptyd sygnalizujący mózgowi poziom zapasów tłuszczu, kiedy rezerwy tłuszczu maleją, zwiększa się apetyt i zmniejsza aktywność

jądro łukowate w podwzgórzu

główny obszar kontroli apetytu; ma jedną populację neuronów wrażliwych na sygnały głodu, a drugą na sygnały sytości

grelina

odbierają komórki wrażliwe na głód z pusty żołądek wydziela grelinę, która wywołuje jego skurczr oraz działa na podwzgórze zwiększając apetyt

komórki wrażliwe na sytość

odbierają różne sygnały, np. cck, glukoza, insulina (krótkoterminowe), leptyna (długoterminowe)

dwa ośrodki regulujące czynności pokarmowe

ośrodek głodu (w bocznej części podwzgórza) i ośrodek sytości (w jądrze boczno-przyśrodkowym)

układ NPY-leptyna

najważniejszy regulator homeostazy energ.; leptyna hamuje neurony jądra łukowatego podwzgórza, które wydzielają neuropeptyd Y; a on hamuje aktywność jądra przykomorowego zwiększając spożycie pokarmu

neuroprzekaźniki i neurohormony podwzgórza

pobudzają (oreksygeny: neuropeptyd Y, galanina, b-endorfina, noradrenalina, kwas glutaminowy, GABA) i hamują pobieranie pokarmu (hormon a-melanotropowy, CRH, neurotensyna, inne peptydy)

boczne podzwgórze

GŁÓD jego aksony docierają do jądra samotnego i modyfik. wrażenia smakowe, do obszarów odp. za pobieranie i przełykanie pokarmu, pobudza przysadkę do uwalnia insuliny, do RK sterując wydzielaniem soków trawiennych

boczno-przyśrodkowe podzwgórze

SYTOŚĆ, hamowanie przyjmowania pokarmu

ośrodki autonomiczne RP i RK

w RP: naczyniowo-ruchowy, oddechowy, połykania, wymiotny; w RK: w istocie szarej w otoczeniu kanału kręgowego; te drogi nerwowego autonom. są wieloneuronowe a oba układy współczulny i przywspółczulny sa w stanie ciągłego pobudzenia i działają przeciw.