językoznawstwo

językoznawstwo (lingwistyka)

nauka o języku ludzkim

kiedy termin językoznawstwo zostal użyty i z jakim odkryciem byl on zwiazany

w XIXw, zwiazane to bylo z odkryciem sanskrytu przez Williama Jonesa. Podczas badań w Indiach rozpoznal pokrewienstwo sanskrytu, łaciny i greki

czym jest fonetyka

jest to nauka o dzwiekach (głoskach, fonach) używanych w poszczególnych językach świata

czym jest fonologia

nauka o fonemach, stanowiących podstawowe wzory dźwięków w danym języku

językoznawstwo historyczne

nauka badająca dzieje poszczególnych języków a także podobieństwa w słownictwie, gramatyce, słowotwórstwie, składni pomiędzy językami spokrewnionymi

morfologia

nauka o wewnetrznej budowie wyrazow

pragmatyka

nauka o użyciu wyrazów i wyrażeń (dosłownym, przenośnym itp) w aktach komunikacji

semantyka

nauka badająca znaczenie wyrazow i zdan z nich zbudowanych

składnia

nauka badająca sposoby tworzenia zdań z wyrazów

stylistyka

nauka badajaca style jezyka

typologia języków

nauka badajaca cechy gramatyczne wyst. we wszystkich językach świata

językoznawstwo synchroniczne

zajmuje sie forma jezyka w danym momencie

jezykoznawstwo diachroniczne

odkrywa historie języka i zmiany jego struktury na przestrzeni czasów

językoznawstwo teoretyczne

probuje budowac modele służące opisywaniu poszczególnych języków oraz teorie dotyczące uniwersalnych aspektów języka

językoznawstwo stosowane

usiłuje wdrażać te teorie w praktyce

językoznawstwo kontekstualne

bada dopasowanie języka do otaczającego świata; funkcje spoleczne jezyka, proces nauki i wzbogacania jezyka, procesy wytwarzania i odbioru jezyka

jezykoznawstwo niezalezne

rozwaza jezyk jako taki a wiec jako byt niezalezny od otaczajacego swiata

językoznawstwo porownawcze

porownuje systemy językowe oraz bada ich historie w celu znalezienia uniwersalnych wartosci jezyka

jezykoznawstwo historyczne

opisuje i objasnia rozwoj jezykow i ich pochodzenie

jezykoznawstwo typologiczne

zajmuje sie jezykami ze wzgledu na ich cechy (gramatyczne, fonetyczne, leksykalne) nie grupuje jezykow wg ich pochodzenia

jezykoznawstwo opisowe

zajmuje sie teoretycznymi podstawami opisu jezykow poprzez selekcje kategorii i jednostek jezykowych przeznaczonych do tego celu

jezykoznawstwo normatywne

ma charakter wartosciujacy formułuje norme i wskazuje bledy

kiedy rozwinely sie najdawniejsze systematyczne badania nad jezykiem?

okolo polowy I tysiaclecia p.n. e w indiach

jaki kraj byl drugim w starozytnosci centrum badan nad jezykiem

grecja

do kiedy i gdzie kontynuowane byly tradycje szkoly greckiej?

w bizancjum do polowy XVw

wymien dwie szkoly gramatyczne w bizancjum

szkola lacinska i arabsko-zydowska

Na jakiej podstawie zaczęto opracowywac gramatyki poszczegolnych jezykow nowozytnej europy w XIIIw?

na podstawie tradycji szkoly lacinskiej

kto i kiedy postulowal utworzenie semiologii?

Ferdynand de Saussure na poczatku XXw

jak okreslil jezyk ferdynand de Saussure?

jako staly zbior norm spolecznych umozliwiajacych porozumiewanie się, odroznial jezyk jako system znakow od mówienia ktore jest indywidualna realizacja tego systemu

jakie terminy ukuł De Saussure?

termin jezykoznawstwa diachronicznego (badania historyczne nad językiem) i synchroniczne (opisuje stan jezyka w danym momencie)

czym jest termin znaku językowego?

skladowa dwoch elementow - znaczonego(pojecie abstrakcyjne) i znaczącego (akustyczna reprezentacja)

jak w rozumiemiu de Saussure’a funkcjonuje język?

w oparciu o zwiazki syntagmatyczne (istniejące pomiędzy elementami umieszczonymi w konkretnej wypowiedzi) i zwiazki paradygmatyczne (istniejace na poziomie abstrakcyjnym)

czym jest język(langue)?

systemem znakow

czym są znaki(parole)?

elementami, ktorymi posluguje sie jezyk)

czym jest mowa?

zdolnoscia ludzi do poslugiwania sie językiem

jakie powinno byc zadanie lingwistyki?

precyzyjne oddzielenie systemu języka (langue) od konkretnej jednostki wypowiedzi(parole)

do czego jezyk porownal se saussure?

do gry w szachy

kto wydal i na jakiej podstawie najslawniejsze dzielo de saussera?

„kurs jezykoznawstwa ogolnego” przygotowali na podstawie notatek z jego wykladow i wlasnych przemyslen jego dwaj uczniowie

czym jest język?

systemem znakow najczesciej dzwiekowych, wtornie pisanych, sluzacych do komunikowania sie w obrebie danej spolecznosci. jest wspolny wszystkim czlonkom danej spolecznosci

wymien cechy znaku

1. dostrzegalny za pomoca jakiegos ludzkiego zmyslu 2. jest przez kogos nadawany 3 jest przez kogos odbierany

jakim mianem okresla sie nadawce i odbiorce?

uzytkownicy znaku

jakie strony posiada kazdy znak?

oznaczajaca i oznaczana

wymien cechy i nazwe znakow naturalnych

1. symptomy sa wyodrebniona czescia kompleksu zjawisk, ktorego zasadnicza funkcja jest biologiczna 2. symptomy są niecelowe, nie zostaly nadane w celu poinformowania jakiegos odbiorcy 3. symptomy nie sa celowo nadawane przez nadawce, ktorego nie posiadaja

czym charakteryzuja sie znaki konwencjonalne

sa intencjonalne, posiadaja nadawce i odbiorce, funkcjonuja w oparciu o przyjętą konwencję

1 cecha znaku językowego - arbitralność

(konwencjonalność) w przypadku jezyka ludzkiego nie ma naturalnego zwiazku miedzy forma a trescia

2 cecha znaku językowego - semantyczność

znaki semantyczne dziela sie na jednoklasowe - zamkniete i nieproduktywne np znaki kolejowe, oraz dwuklasowe - otwarte, produktywne np mowa ludzka, taniec pszczół)

3 cecha znaku językowego - dwustopniowosc jezyka

(organizacja jezyka na dwoch poziomach znaczących[monemy] i nieznaczących[fonemy] istnieje określona liczba fonemów z ktorych mozna stworzyc nieskonczenie wiele monemow

4 cecha znaku jezykowego - autonomiczność

mozliwosc poslugiwania sie jezykiem do wyrazania abstrakcji

5 cecha znaku językowego - kreacyjność

kreacyjnosc i otwartosc na rodzaj i liczbę komunikatów

na czym opiera sie jezyk zwierząt?

na znakach ikonicznych (obrazowych) zachodzi naturalny zwiazek miedzy forma a trescia

trzy cechy języka

1. społeczny 2. jest tworem 3. jest abstrakcyjny

czym charakteryzuje sie jezyk?

1. system znakow konwencjonalnych sluzacych do komunikowania sie w obrebie danej spolecznosci 2. dwuklasowy 3. cechuje sie semantycznoscia 4. nabywany w trakcie nauczania

kim byl roman jacobson

rosyjski strukturalista w swoim tekscie „poetyka w swiecie jezykoznawstwa” sformulowal uniwersalny model komunikacji odnoszacy sie do aktow mowy i tekstow pisanych

wymien 6 elementow uniwersalnego modelu komunikacji wg Jacobsona

1. nadawca(komunikatu) 2. kontekst 3. komunikat 4. kontakt(miedzy nadawca a odbiorca) 3. kod(wspolny dla nadawcy i odbiorcy) 6. odbiorca

6 funkcji jezyka

ekspresywna, impresywna, poznawcza, metajęzykowa, fatyczna, poetycka

funkcja ekspresywna(emotywna) języka

skupia się na NADAWCY komunikatu. Pokazuje stosunek nadawcy do rzeczywistości, jego emocje, uczucia, opinie, poglądy, a także zdradza cechy fizyczne i psychiczne nadawcy

Funkcja impresywna (perswazyjna, konatywna(

skupia się na ODBIORCY komunikatu, ma za zadanie wpłynąć na odbiorcę, przekonać go do czegoś, oddziaływać na jego wolę, poglądy, zachowanie, ma zastosowanie w reklamie, polityce, propagandzie

funkcja poznawcza (kognitywna, przedstawieniowa, referencyjna)

skupia się na KONTEKŚCIE komunikatu, czyli wszelkich okolicznościach towarzyszących komunikatowi, które mają kluczowy wpływ na jego przekaz, np czas i miejsce, grupa odbiorców, cel, charakter komunikatu

funkcja metajęzykowa

skupia się na KODZIE komunikatu, czyli języku i jego znaczeniu

funkcja fatyczna

skupia się na KONTAKCIE Z ODBIORCĄ komunikatu, nie służy wymianie informacji, uczuć, nie wywiera wpływu na odbiorcę. służy podtrzymaniu kontaktu z odbiorcą, rozmowy

funkcja poetyczna (autoteliczna)

skupia się na SAMYM KOMUNIKACIE I JEGO WARTOŚCIACH ESTETYCZNYCH, obecna w poezji, rymowankach, grze słów, żartach, dowcipach, sloganach reklamowych lub politycznych

wymień trzy elementy ujęcia aktu mowy według Johna Augustina

1. lokucja (produkowanie wypowiedzi) 2. illokucja (cel wypowiedzi) 3. prelokucja (skutek jaki wywołuje wypowiedź na odbiorcę)