Komórka

komórka - definicja

Podstawowa jednostka budulcowe i funkcjonalna organizmu, zdolna do wykonywania wszystkich czynności życiowych

organizmy jednokomórkowe - co do nich należy

Bakterie, protisty, grzyby, rośliny pierwotnie wodne

formy kolonijne komórek - co do nich należy

bakterie i protisty

Formy Kolonijne komórek – jak wyglądają

Zespoły komórek połączonych ze soba za pomocą ścian komórkowych lub galaretowatych otoczek

organizmy wielokomórkowe - 2 rodzaje

plechowe i tkankowe

organizmy plechowe - zróżnicowanie

Mają ciało niezróżnicowane lub słabo zróżnicowane na tkanki

organizmy plechowe – Co do nich należy

protisty, grzyby, rośliny pierwotnie wodne

organizmy tkankowe - zróżnicowanie na tkanki

Mają ciało wyraźnie zróżnicowane na tkanki

organizmy tkankowe – Co do nich należy

Rośliny i zwierzęta

Jaki jest korzystne rozmiar komórki

Duża powierzchnia i mała objętość

prokarioty (z czy bez jądra)

bez

eukarioty (z czy bez jądra)

z

Szczegó są zbudowane ściany komórkowej komórek prokariotycznych

Peptydoglikanu – mureiny

Z czego są zbudowane ściany komórkowe komórek eukariotycznych

rośliny - celuloza; grzyby - chityna

Gdzie zachodzi oddychanie komórkowy U komórek prokariotycznych

wypuklenia błony komórkowej

otoczka śluzowa komórki bakteryjnej

czasem występuje, utworzona z polisacharydów

Narząd ruchu bakterii (rzęski czy wici)

rzęski

co wypełnia wnętrze komórki bakteryjnej?

cytozol

Chromosom bakteryjny – co to, lokalizacja

postać DNA związanego z białkami i RNA; znajduje się w nukleoidzie

plazmidy

małe, koliste cząsteczki DNA (u prokariotów)

tylakoidy (chromatofory) - występowanie

autotroficzne bakterie fotosyntetyzujące

tylakoidy (chromatofory) - funkcja

Zawierają barwniki fotosyntetyczne umożliwiające zachodzenie fotosyntezy

Błona biologiczna – bariera ochronna

Zabezpieczona komórkę i organelle przed zmianami składu chemicznego, uszkodzeniami mechanicznymi, wnikaniem drobnoustrojów chorobotwórczych

Błona biologiczna – sygnały

Odbiera sygnały z otoczenia i przekazują je do wnętrza komórek lub organelli

Błona Komórkowa – wymiana substancji

Pośredniczy w wymianie substancji między środowiskami, które rozdziela

co tworzy system błon tworzący przedziały komórkowe

Zamknięty współpracujący ze soba system przedziałów (kompartmentów)

Prze działy komórkowy – funkcja

Rozdział przestrzenny procesów metabolicznych, komórka funkcjonuje bez zakłóceń

Białka błonowe – powierzchniowe

Hydrofilowe, nie wnikają do dwuwarstwy lipidowej

Białka błonowe – integralne

Mają części hydrofobowe – wnikają do wnętrza dwuwarstwy; Mają części hydrofilowe – kontaktują się ze środowiskiem wodnym po jednej lub po obu stronach błony

Białka błonowe – integralne transbłonowe

Przewijają Dwuwarstwe lipidową i wystają z obu jej stronach

Białka błonowe – integralne nieprzebijające błony

Wnikają tylko do jednej monowarstwy lipidowej

Białka błonowe – transportujące – funkcje

Wymiana substancji między komórką a jej otoczeniem i przedziałami komórki

Białka błonowe – kotwiczące – funkcje

Zwiększają odporność mechaniczną błony

Białka błonowe – Receptorowe – funkcja

Odbierają sygnały ze środowiska zewnętrznego lub od innych komórek

Białka błonowe – enzymatyczne – funkcje

Przyspieszają przebieg reakcji zachodzących w komórce

Płynność błony biologicznej – na co Wypływa

Im płynniejsze jest błona, tym jest bardziej przepuszczalna

Czynniki wpływające na płynność błony biologicznej

Długość Łańcuchów węglowodorowych, liczby wiązań nienasyconych, obecność steroidów

asymetria błon biologicznych - przyczyna

Inny skład chemiczny warstw lipidowych tworzących dwu warstwę oraz innym zestawem osadzonych w nim związków

Selektywna przepuszczalność błon biologicznych

A dla jednych substancji jest przepuszczalna dla innych nie

Transport bierny przez błony biologiczne

Z gradientem stężeń, nie wymaga nakładu energii, zachodzi bezpośrednio przez Dwuwarstwowe lipidową lub z udziałem Białek błonowych

Dyfuzja prosta – co transportuje

Małe cząsteczki niepolarne (CO2, O2); bezpośrednio orzez dwuwarstwę lipidową

dyfuzja ułatwiona - jak i co

z udziałem białek błonowych (kanałowychy/nośnikowych); Jony nieorganiczne i niewielkie polarne cząsteczki związków chemicznych, np aminokwasy/glukoza

transport czynny Przez błony biologiczne

Wbrew gradientu owi stężeń; wymaga nakładu energii; z udziałem Białek błonowych (białek nośnikowych/pomp błonowych)

symport - Transport sprzężony

Transport obu cząsteczek zachodzi w tym samym kierunku

Antyport - Transport sprzężone

Transport cząsteczek zachodzi w przeciwnych kierunkach

osmoza - definicja

Odmiana dyfuzji prostej polegająca na przenikaniu wody przez błonę biologiczną z roztworu o mniejszym stężeniu substancji rozpuszczonych do roztworu o ich większym stężeniu

Roztwór hipertoniczny

Roztwór o wyższym stężeniu substancji Osmo tycznie czynnych niż oddzielone od niego błoną półprzepuszczalną roztwór odniesienia

Roztwór hipotoniczny

Roztwór o niższym stężeniu substancji Osmo tycznie czynnych niż roztwór odniesienia

Roztwór Izotoniczny

Roztwór o takim samym stężeniu substancji Osmotycznie czynnych jak roztwór odniesienia

plazmoliza

Zjawisko od stawania protoplastu Od ściany komórkowej obserwowane po umieszczeniu komórki roślinnej w roztworze hipertonicznym

deplazmoliza

Powrót splazmolizowanej Komórki do stanu sprzed plazmolizy Po umieszczeniu jej w wodzie lub roztworze hipotonicznym

komórka zwierzęca w roztwroze hipertonicznym

kurczy się i rozpada

Komórka Roślinna w roztworze hipertoniczne

plazmoliza - zmniejszenie się protoplastu i jego dostawanie od sztywnej ściany komorkowej

Komórka zwierzęcą w roztworze hipotonicznym

pęcznieje i pęka

Komórka Roślinna w roztworze hipotonicznym

pobiera wodę do osiągnięcia stanu maksymalnej jędrności

transport pęcherzykowy - na czym polega

Przenoszenie ładunku w za pomocą pęcherzyków utworzonych z fragmentów błon biologicznych

endocytoza

Transport substancji do wnętrza komórki. Sposób odżywiania się niektórych organizmów

egzocytoza

Teraz prosto substancji na zewnątrz komórki.

egzicytoza - co transportuje

lipidy i białka potrzebne do budowy błony i hormony, śluzy, enzymy trawienne

egzocytoza - lączenie z błoną

Błona pęcherzyka Łącząc się z błoną komórkową uwolnię transportowane substancje

fagocytoza - odmiana endocytozy

Pobieranie przez komórkę drobnych nierozpuszczalnych cząstek, np. bakterii / szczątków organicznych

pinochtoza - odmiana endocytozy

Proces pobierania przez komórkę małych kropli płynu w. Zawierają one substancje rozpuszczalne w wodzie

glikokaliks

Płaszcz węglowodanowy zbudowane z Łańcuchów cukrowych Glikolipidów i glikoprotein

funkcje glikokaliksu

Ochrona mechaniczna, umożliwia kontakt między komórkami, ułatwia adhezje

w jakim transporcie błonowym nie ma ubytku w błonie?

Fagocytoza - Nie rozłożone resztki są usuwane na zewnątrz, a resztki błony wracają do dwóch warstwy lipidowej. Egzocytoza

Funkcje jądra komórkowego

Kontrolowanie przebiegu większości procesów życiowych komórki; powielanie i przekazywanie DNA do komórek potomnch

komórki wielojądrowe

włókna mięśni szkieletowych (mięśnie poprzecznie prążkowane)

komórki bezjądrowe

erytrocyty, rurki sitowe roślin okrytozalążkowych

Chromatyna

DNA Nawinięte na białka histonowe. Tworzy chromosomy w czasie podziału komórki

jąderko

Część chromatyny zawierającą geny kodujące rRNA. Zachodzi w nim synteza rRNA i jego łączenie z białkami -> powstają podjednostki rybosomów transportowane do cytozolu

otoczka jądrowa

dwie błony. Oddziela wnętrze jądra komórkowego od cytozolu

pory jądrowe

białkowe kompleksy w otoczce jądrowej. Odpowiedają za transport substancji

kariolimfa

Płyn wypełniający Jądro komórkowy. Zawiera białka enzymatyczny i RNA. Jest w nim zanurzona chromatyna

euchromatyna

Zawiera aktywne geny. Zbudowana z luźno upakowanych Włókien. Jej struktura lega dodatkowemu rozluźnieniu podczas odczytywania informacji zawartej w genach

Heterochromatyna

Zawiera nieaktywne geny i większość pozagenowego DNA. Zbudowana ze ściśle upakowanych włókien

chromosom eukariotyczny

pojedyncza, liniowa cząsteczka DNA u eukariotów

od czego zależy liczba porów jądrowych

Im Wyższa aktywność metaboliczna tym więcej porów jądrowych

kariotyp

pełen zestaw chromosomów charakterystyczny dla danego gatunku

ile autosomów ma człowiek

22 pary i 1 parę chromosomów płciowych

autosomy

wszystkie chromosomy kariotypu, z wyjątkiem allosomów (chromosomów płci)

allosomy

chromosowy płci

centromer

łaczy dwie chromarydy siostrzane chromosomu metafazowego

cytozol co to

Roztwór koloidalny

faza rozpraszająca cytozolu

woda

Faza rozproszona cytozolu

związki nieorganiczne i organiczne (bez wody) - orzeważa białko

Co tworzy włókna cytoszkieletu

Nierozpuszczalne białka Włókienkowe

Funkcje Cytozolu

Środowisko reakcji biochemicznych; Pośredniczy w transporcie substancji między organella mi oraz między organella mi a środowiskiem zewnętrznym komórki

co to cytoszkielet

Skomplikowana, dynamiczna sieć Włókien utworzona przez białka Włókienkowe. Występuje we wszystkich komórkach eukariotycznych

filamenty aktynowe (mikrofilamenty) - białko budulcowe

aktyna

filamenty aktynowe (mikrofilamenty) - bydowa

Dwa długie łańcuchy podjednostek akty nowych o średnicy 7nm, splecione ze soba

filamenty aktynowe (mikrofilamenty) - występowanie w komórce

Pod błoną komórkową

filamenty aktynowe (mikrofilamenty) - funckje

1) kontrolowanie zmian kształtu komórki 2) Nadaje Błonie wytrzymałość mechaniczną 3) Umożliwia ją ruch pełza kowaty komórek 4) Uczestniczą w skurczu Włókien mięśniowych 5) Pozwalają na ruch w obrębie komórki

Filamenty pośrednie – białko budulcowe

Różne białka NP keratynę

Filamenty pośrednie – Budowa

Włókienka o średnicy 10nm, sztywne

Filamenty pośrednie – Występowanie

Tworzą gęstą sieć, która otacza Jądro komórkowy i rozciąga się do krańców komórki, gdzie łączy się z błonami komórkowymi

Filamenty pośrednie – Funkcje

1) Funkcja wzmacniają co, zwiększają wytrzymałość mechaniczną komórki 2) wzmacniają wewnętrzną powierzchnią otoczki jądrowej 3) Stabilizują włókna chromatyny

Mikrotubule – Białko budulcowe

tubulina

Mikrotubule – budowa

Rurki o średnicy 25nm, puste wewnątrz

Mikrotubule – występowanie w komórce

Dynamiczne struktury, które mogą zanikać i znowu się pojawiać oraz wydłużać się lub skracać

Mikrotubule – funkcje

1) Utrzymują organelle komórkowe w odpowiednim położeniu w komórce 2) Tworzą szlaki transportu wewnątrzkomórkowego 3) Chodzą Wrzeciono podziałowe podczas podziału komórek zwierzęcych 4) Budują rusztowanie rzęsek i wici w komórkach eukariotycznych

centriole - co je buduje jak wyglądaja

Zbudowane z mikrotubul ułożonych formie cylindra

centriole - gdzie wystepuja

Głównie w komórkach zwierzęcych

centrosom - budowa

Dwa centriole ułożone prostopadle do siebie

centrosom - funckja

Ośrodek formowania mikrotubul Wrzeciona podział owego

rzęski i wici budowa

Cytoplazmatyczne wypustki okryte błoną komórkową. Wyrastają z ciałka podstawowego (9 trójek na obwodzie), zlokalizowanego pod błoną komórkową. Ich trzon tworzą mikrotubule – dziewięć par na obwodzie i jedna w środku

organelle półautonomiczne

Częściowo niezależne od jądra komórkowego. Mają własne DNA i rybosomy– Same syntetyzują część Białek niezbędnych do ich funkcjonowania

teoria endosymbiozy

Mitochondria i plastydy powstały na skutek wchłonięcia komórek prokariotycznych przez cudzożywne komórkę. Wchłonięte komórki nie zostały z trawione, ale stały się symbionta mi, a następnie przekształcił się w organelle komórkowe

Z czego powstały mitochondria

bakterie tlenowe

Z czego powstały chloroplasty

bakterie fotosyntetyzujące

Cechy mitochondriów i plastydów potwierdzający teoria endosymbiozy

1) Koliste DNA, Które nie jest związany z białkami histonowymi 2) Rybosomy 70s - czyli jak bakteryjne 3) Pokryte podwójną błoną biologiczną 4) Nowe mitochondria i plastydy powstają wyłącznie przez podział już istniejących

Jakie organelle nie mają mitochondriów

Erytrocyty ssaków – utraciły ją na skutek specjalizacji

W jakich komórkach wystepują mitochondria

Większość komórek eukariotycznych – wszystkie komórki oddychające tlenowa

Funkcja mitochondriów

Uwalniają energię ze związków organicznych w procesie oddychania tle nowego. Gromadzą energię w postaci ATP - wytwarzają ATP

Zewnętrzna błona mitochondrium

Gładka i przepuszczalne dla wielu związków i jonów

Wewnętrzna błona mitochondrium

Pofałdowana, tworzy Grzebienie mitochondrialne.

Przestrzeni międzybłonowej mitochondrium

Wypełnia płyn o składzie jonowym zbliżonym do składu Cytozol U

Zapotrzebowanie na energię (aktywność metaboliczna) a liczba mitochondriów

Im większe jest zapotrzebowanie energetyczne komórki, tym większa jest liczba występujących w niej mitochondriów. Mają one też bardziej pofałdowana błona wewnętrzna

plastydy barwne - które

Chloroplasty, Etioplasty, chromoplasty

plastydy bezbarwne

LEUKOPLASTY: amyloplasty i elajoplasty

tylakoid stromy - plastydy

kanaliki lączące ze sobą poszczególne grana

Tylakoidy gran

Płyn jest Woreczki ułożonych w stos zwany granum

Stroma chloroplastu

Zawiera enzymy rybosomy DNA i ziarna skrobi

proplastydy - barwnik

protochlorofilid

proplastydy - występowanie

komórki tkanek merystematycznych

chloroplasty - barwnik

chlorofi, barwniki pomocnicze: karoteny i ksantofile

chloroplasty - występowanie

Komórki miekiszu asymilacyjnego w liściach I niezdrewniałych łodygach roślin lądowych

etioplasty - barwnik

protochlorofilid

etioplasty - funkcja

Przy dostępie do światła przekształcają się w chloroplasty

etioplasty - występowanie

Komórki miękiszu liści i łodyg u roślin, które wyrosły bez dostępu do światła

chromoplasty - barwnik

barwniki karotenoidowe: karoteny i ksantofile

chromoplasty - funckja

Nadają barwę kwiatom i owoca. Barwa przyciąga zwierzęta zapylające lub uczestniczących w rozsiewaniu nasion

chromoplasty - występowanie

Komórki miękiszu kwiatów i owoców

amyloplasty - funkcja

Magazynują skrobie – zapasowy polisacharyd

elajoplasty - funkcja

Magazynują substancje zapasowe w postaci tłuszczu

leukoplasty - występowanie

Komórki miękiszu wypełniającego, np Kłącza, ból wy i korzenie Spichrzowa oraz nasiona roślin Oleistych

Siateczka śródplazmatyczna

Błony biologiczne o kształcie spłaszczonych w woreczków (cystern) i rozgałęziających się kanalików, tworzące we wnętrzu komórki złożony system

Się teczka śródplazmatyczna szorstka – funkcja

1) Na jej powierzchni wystepują rybosomy, które syntetyzują białka określonej strukturze pierwszorzędowej 2) W cysternach siateczki białka Przyjmują strukturę trzeciorzędowa 3) Pęcherzyki powstające z błony siateczki transportują białka do aparatu Golgieg

Siateczką śródplazmatyczna Gładka – funkcje

w kanalikach zachodzi: 1) Synteza kwasów tłuszczowych i lipidów 2) Neutralizacja substancji toksycznych 3) Magazynowanie jonów wapnia

rybosomy - otoczenie błonami

Nieobłoniona struktura

Funkcja rybosomów

synteza białek

Rybosomy typu eukariotyczne go – współczynnik Sedymentacji

80S: 40S i 60S

Rybosomy typu prokariotycznego – współczynnik sedymentacji

70S: 30S i 50S

Lizosomy – ile błon

Są otoczone 1 błoną biologiczną

Lizosomy– gdzie wystepują

Komórki zwierzęce

Jakie enzymy wystepują wewnątrz Lizosomów

enzymy hydrolityczne

Co Pokrywa błonę lizosomów od wewnątrz

Warstwa bardzo odporny chemicznie cukrów – Zabezpieczona przed działaniem enzymów Lizosomalnych

funkcja lizosomów

Trawienie wewnątrzkomórkowe – zużyte, uszkodzone organelle komórkowe i składniki dostarczonych wyniku endocytozy

pomoa protonowa w lizosomach

Dzięki niej w środku Lizosomów panuje kwaśne pH, Które jest optymalne dla działania enzymów Lizosomalnych

z czego powstaje aparat Golgiego

Z pęcherzyków siateczki śródplazmatycznej szorstkiej

gdzie znajduje się dużo aparatów Golgiego

Komórki wydzielnicze, komórki gruczołów wydzielania zewnętrznego

aparat Golgiego - funkcja

Odpowiada za modyfikowanie, sortowanie i transport Białek

aparat Golgiego - budowa

Składa się z wielu płaskich, rozszerzających się na końcach woreczków (cystern), ułożonych w stos. Na brzegach stosu tworzą się różnej wielkości pęcherzyki, których zadaniem jest transport określonych substancji

peroksysomy - ile błon?

1 błona

gdzie występują peroksysomy

We wszystkich komórkach eukariotycznych

peroksysomy - funkcje

1) Przeprowadzają proces rozkładu kwasów tłuszczowych do jednostek dwuwęglowych 2) Wytwarzają mielinę (Co z niej zbudowane otoczki komórek nerwowych) 3) Neutralizują leki oraz związki szkodliwe

co jest produktem procesów utleniania zachodzących w peroksysomach

nadtlenek wodoru H2O2

Nadtlenek wodoru (H2O2) – jest produktem jakich procesów zachodzących w Peroksysomach

procesów utleniania

jaki enzym zawierają peroksysomy

katalazę - Rozkłada Nadtlenek wodoru do wody i tlenu

w jakich organizmach występują wakuole

Wy komórkach roślin, Grzybów oraz niektórych protistów

ile błon mają wakuole

1 błonę

Jak się nazywa błona którą są otoczone wakuole w komórkach roślinnych

tonoplast

funkcje wakuol w komórce roslinnej

1) utrzymują turgor (odpowiedni stopień nawodnienia komórki) 2) Magazynują jony i substancje zapasowe 3) Magazynują uboczne produkty przemiany materii 4) Gromadzą glikozydy (nadają barwę kwiatom i owocom) i alkaloidy i garbniki (pełnią funkcje obronne)

funkcje ściany komórkowej

1) nadaje komórce kształt 2) Chroni komórkę przed uszkodzeniami mechanicznymi i przed pęnięciem w środowisku hipotoniczny 3) Zabezpieczona komórkę przed wnikaniem drobnoustrojów chorobotwórczych 4) bierze udział w transporcie wody

budowa ściany komórkowej roślin

celuloza -> fibryle elementarne -> mikrofibryle -> makrofibryle (włókna celulozowe) -> makrofibryle + hemiceluloza, pektyny, woda, białka

Ściana Komórkowa pierwotna – co okrywa

Młode, rosnące komórki roślin

Ściana Komórkowa pierwotna – budowa chemiczne

Mała zawartość Celulozy,. Duża zawartość wody, Hemicelulozy, pektyny, Białek

Ściana Komórkowa pierwotna – ułożenie przestrzenne

Dzięki i nieregularnie rozmieszczone włókna celulozowe

Ściana Komórkowa wtórna – co okrywa

Wyrośnięte i wyspecjalizowane komórki roślin

Ściana Komórkowa wtórna – skład chemiczny

Duża zawartość Celulozy. Mniejsza zawartość Białek i wody

Ściana Komórkowa wtórna – struktura przestrzenna

Grube, regularnie ułożone włókna celulozowe. Często ma budowę warstwowa

inkrustacja (wysycanie) - opis

Polega na wnikanie substancji do przestrzeni między włóknami celulozowymi

inkrustacja (wysycanje) - lignina (drzewnik)

Nadaje ścianą komórkową sztywność i umożliwia pionowy transport wody w roślinie

inkrustacja (wysycanie) - krzemionka (SiO2)

Smacznie roślinne i zwiększa jej odporność na ataki patogenów oraz roślinożerców

adkrustacja (powlekanie - opis

Polega na odkładaniu się substancji na powierzchni ściany komórkowej

adkrustacja (powlekanie) - kutyna

Składnik kutykuli pokrywającej komórki Skórki pędu. Zabezpiecza przed nadmiernym parowaniem wody

adkrustacja (powlekanie) - suberyna

Natalie ścianą komórkową sztywność i zapobiega przenikaniu wody

adkrustacja (powlekanie) - śluzy

Chłodną wodę

adkrustacja (powlekanie) - gumy

są wydzielana przez drzewa w miejscach zranień

blaszka środkowa - rośliny/zwierzęta

rośliny

plazmodesmy - rośliny/zwierzęta

rośliny

blaszka środkowa - funkcja

spaja sąsiadujące ze soba komórki. Kiedy ulega rozpuszczeniu, komórki się rozsuwają

blaszka środkowa - gdzie występuje

Znajduje się między ścianami pierwotnymi

blaszka środkowa - budowa

pektyny

plazmodesmy - funkcja

Łączą siateczki śródplazmatycznej komórek. Odpowiadają za transport niektórych związków. Zależności od potrzeb komórki mogą się otwierać lub zamykać

plazmodesmy - co to

Cytoplazmatyczne połączenia międzykomórkowe otoczone błoną komórkową, przechodzą przez otwory w ścianie komórkowej dwóch sąsiadujących komórek

połaczenia zamykające - rośliny/zwierzęta

zwięrzęta

połaczenia zamykające - funkcja

Uszczelniają warstwę nabłonka, dzięki czemu izolują wewnętrzne środowisko narządu od jego otoczenia

połaczenia zamykające - występowanie

tkanka nabłonkowa (szczytowe części komórek)

desmosomy - rośliny, zwierzęta

zwierzęta

desmosomy - funkcja

Łączą sąsiednie komórki tkanek w sposób mechaniczny

desmosomy - występowanie

Filamenty pośrednie cytoszkieletu - powstaje wytrzymała sieć,

półdesmosomy - rośliny/zwierzęta

zwierzęta

półdesmosomy - funkcja

Łączą Filamenty pośrednie z błoną podstawna, co zapewnia integralność tkanki

połaczenia szczelinowe (neksus) - rośliny/zwierzęta

zwierzęta

połaczenia szczelinowe (neksus) - budowa

Kompleksy białkowe (koneksy)

połaczenia szczelinowe (neksus) - funkcja

Tworzą kanały, przez które kontaktują się cytoplazmy sąsiadujących komórek

połaczenia szczelinowe (neksus) - występowanie

Tkanka nabłonkowa, nerwowa i poprzecznie prążkowana serca