prawoznawstwo

pojęcie prawoznawstwa w ujęciu szerokim

nie jest to tylko wiedza o prawie ale też praktyczny aspekt jej zastosowania

pojęcie prawoznawstwa w ujęciu wąskim

są to nauki prawne

koncepcja prawa natury

normy nie spełniające testu sprawiedliwości (nie są zgodne z prawem natury) w ogóle nie są prawem

najwybitniejsi przedstawiciele pozytywizmu prawniczego

Rudolf Von Ihering, Georg Jellinek, Paul Laband

pozytywistyczne ujęcie prawa

prawem są wszystkie normy ustanowione przez organy państwowe we właściwej formie bez względu na ich treść (nawet te niesprawiedliwe)

Teoria imperatywu

istota prawa sprowadza się do rozkazu suwerena wobec obywatela pod groźbą zastosowania przymusu (John Austin)

normatywizm prawniczy, kto jest twórcą

rozpatrywanie istoty prawa w perspektywie systemu prawa którą tworzą hierarchiczne powiązane normy prawne, dążność do formułowania sztywnych prawideł i przepisów obowiązujących twórcę. (H. Kelsen)

szkoła realizmu prawniczego

definiujący prawo jako element realnego świata

podejście psychologiczne do prawa, kto

istotą prawa są określone przeżycia psychiczne człowieka, chodzi o emocje obowiązku, powinności z którą związane jest poczucie iż istnieje usprawiedliwione roszczenie kierowane wobec adresata normy prawnej (Leon Petrażycki)

funkcja regulacyjna i metody

porządkowanie rzeczywistości społecznej, służy rozwiązywaniu konfliktów społecznych, 1. metoda adjukacyjna 2. metoda mediacyjno-koncyliacyjna, 3., metoda arbitrażowa

na czym polega metoda adjukacyjna

spór zostaje rozwiązany w drodze postępowania określonego przepisami prawa

Na czym polega metoda mediacyjno-koncyliacyjna

spór zostaje rozstrzygnięty w ramach postępowania prowadzonego przez mediatora

Na czym polega metoda arbitrażowa

strony zgadzają się wówczas na rozstrzygnięcie sporu przez arbitra

funkcje prawa Funkcja integracyjna

polega na integracji członków społeczeństwa wokół uznawanej wartości przybierających postać norm prawnych

funkcje prawa Funkcja organizacyjna

prawo tworzy instytucjonalne ramy funkcjonowania społeczeństwa w obszarze życia publicznego i prywatnego

funkcje prawa Funkcja wychowawcza (stymulacyjna)

prawa wpływa na kształtowanie wzorców zachowań społecznych

Jaki model jest charakterystyczny dla państw Europy kontynentalnej i na czym polega

Jest to model prawa stanowionego w którym źródłem norm prawnych jest działalność uprawnionych organów władzy, źródłem prawa nie jest precedens

jaki model prawa jest charakterystyczny dla anglosaskiej kultury prawnej i gdzie

model prawa zwyczajowego (Wielka Brytania, Stany Zjednoczone)

Jakie źródło prawa jest w Wielkiej Brytanii

jest to prawo powszechne (common Low)

co to system prawa precedensowego

sądy mogą ustanawiać prezydencję które stają się podstawą rozstrzygnięcia podobnej sprawy w przyszłości wiążąc inny sąd

co to prawo przedmiotowe

jest to ogół generalnych i abstrakcyjnych norm prawnych tworzących system prawa, np. prawo cywilne, karne

co to prawo podmiotowe

jest to ogół uprawnień podmiotu prawa np. prawo do prywatności, własności

Czym jest prawo międzynarodowe prywatne

jest to zbiór norm, które ustalają stosunki pomiędzy podmiotem krajowym a cudzoziemcami.

Czym jest prawo międzynarodowe publiczne

zespół norm, które regulują stosunki pomiędzy danymi państwami

zasada pacta sunt servanda

umów należy dotrzymywać

dualistyczna koncepcja określająca relacje między prawem międzynarodowym a prawem krajowym

zakłada że prawo międzynarodowe i prawo krajowe (wewnętrzne) tworzą dwa odrębne systemy norm prawnych

mistyczna koncepcja określająca relacje między prawem międzynarodowym a prawem krajowym

zakłada jednolitość systemu, prawa brak podziału na normy prawa międzynarodowego i prawa Krajowego

Z czego składa się system prawny Unii Europejskiej

z norm prawa pierwotnego i prawa wtórnego

czym są normy prawa pierwotnego

są to traktaty założycielskie reformujące i akcesyjne

czym są normy prawa wtórnego

zaliczają się instrumenty prawne przyjęte na podstawie tych traktatów, takie jak rozporządzenia, dyrektywy, decyzje i umowy.

Na co dzielą się normy społeczne

normy związane z funkcjonowaniem państwa i normy z nim niezwiązane

Jakie są normy niezwiązane z funkcjonowaniem państwa

są to normy, obyczajowe, moralne, religijne, estetyczne

czym są normy obyczajowe

określają sposób odpowiedniego zachowania się jednostek we wzajemnych stosunkach np sposób witania i żegnania

czym są normy moralne

gdy powstaje przekonanie że określonego rodzaju zachowania jest dobry lub zły

czym są normy religijne

odwołują się do czynnika nadprzyrodzonego + Boga

Jakie są normy związane z funkcjonowaniem państwa

normy prawne i normy polityczne

na czym polegają normy polityczne

regulują zasady działania systemu politycznego, odnoszą się do działalności instytucji państwowych, zasad sprawowania władzy np programy partii politycznych

na czym polegają normy prawne

co to normy stanowione przez organy państwowe, cechuje je precyzja

Jaki charakter mają normy prawne

abstrakcyjny i generalny

Czym jest generalność normy

oznacza że normy są kierowane do każdego kto znajdzie się w danej sytuacji, kto, każdy, student

Czym jest abstrakcyjność normy

zawierają one ogólne sposoby postępowania, dla nieograniczonej liczby przypadków

Jakie są podstawowe metody regulacji prawnej

cywilnoprawna, administracyjno-prawna i karnoprawna

Na czym polega metoda cywilnoprawna

jest to kształtowanie stosunków prawnych między równorzędnymi podmiotami prawa przy poszanowaniu folii stron

Czym jest metoda administracyjno-prawna

jest w sytuacji braku równorzędności stron stosunku prawnego przy czym jedną z nich jest organ władzy publicznej

Czym jest metoda karnoprawna

znajduje ona zastosowanie na tle czynów zabronionych (przestępstw oraz wykroczeń)

Czym jest prawo publiczne

jest prawem odnoszącym się do interesu państwa, np prawo karne, pracy

Czym jest prawo prywatne

są to normy noszące się do interesu jednostki np. prawo cywilne, rodzinne

Czym jest prawo materialne

są to normy prawne ustalające wzorce zachowania się adresatów przyznający podmiotom prawa uprawnienia i nakładające obowiązki

czym są normy prawa formalnego

regulują tryb postępowania w celu realizacji norm prawa materialnego, określa zasady postępowania wobec organów władzy publicznej gdy zostały naruszone normy prawa materialnego (procedury)

to stworzył termin państwo w czasach nowożytnych

Niccolo Machiavelli

co szkoła pozytywizmu prawniczego mówi o genezie prawa

zjawiska państwa i prawa są ze sobą nierozerwalnie związane

teoria autonomiczna powstania państwa

społeczeństwo jest źródłem państwa bo powstało w wyniku wewnętrznych przekształceń w ramach społeczeństwa

teoria naturalistyczna powstania państwa

powstało w drodze naturalnych przekształceń w organizacjach tworzonych przez człowieka, tzn rodziny, wspólnoty, miasta i państwo

teoria patriarchalna powstania państwa, kto ją opracował

monarcha dysponuje władzą którą bóg mu powierzył (Robert Flimer)

teoria patrymonialna powstania państwa, kto opracował

pojmowanie państwa jako własności monarchy, ludność jest poddanymi a władca właścicielem, Karl Ludwig

teoria umowy społecznej powstania państwa

państwo jest rezultatem świadomie działalności człowieka, wytworem ludzkiego rozumu

Co głosił Thomas Hobbes

że w stanie natury ludzie walczyli ze sobą gdyż są źli z samej natury, tylko silna władza jest w stanie okiełznać dziką nature człowieka

teoria rozwarstwienia klasowego (marksistowska), kto twórcą

geneza państwa w przemianach społecznych występujących w pierwotnych społecznościach, powstały dwie klasy społeczne: właściciele i proletariusze, (Fryderyk Engels)

teoria heteronomiczna powstania państwa

państwo powstało w wyniku interwencji czynnika zewnętrznego Czyli nie jest dziełem woli ludzkiej

teoria stylistyczna powstania państwa

państwo jest dziełem boskim

teoria podboju i przemocy powstania państwa, kto głosił

państwa powstały w wyniku walki ras i nierówności wśród ludzi (Eugen Duhring i Ludwik Gumplowicz)

teoria obronna powstania państwa

powstało w wyniku zagrożenia stwarzanego przez zaborczych sąsiadów

teoria psychologiczna powstania państwa, kto głosił

państwo nie ma odzwierciedlenia w świecie realnym gdyż funkcjonuje jedynie w sferze przeżyć psychicznych człowieka, dlatego inni czują że mają rządzić a inni chcą słuchać (Leon Petrążycki)

teoria normatywistyczna powstania państwa

Państwo jest strukturą złożoną ze hierarchicznie zbudowanych norm prawnych na czele której stoi norma podstawowa, prawo jest pierwotne a państwo wtórne, (Hans Kelsen)

teoria behawioralna powstania państwa, kto głosił

o istocie państwo decydują ludzie występujący w określonych rolach społecznych a zwłaszcza rządzących i rządzonych (Czesław Znamierowski)

teoria przymusu powstania państwa, kto głosił

państwo jest organizacją przymusową służącą klasie panującej (Karol Marks)

teoria trójelementowa powstania państwa, kto stworzył

istotę państwa stanowi organizację ludu zamieszkująca określone terytorium oraz wyposażona w władze, składa sie z 3 elementów: terytorium, ludności i władzy (Georg Jellinek)

Czym jest suwerenność zewnętrzna państwa w aspekcie formalnym

państwo stanowi podmiot stosunków międzynarodowych, może swobodnie nawiązywać stosunki z innymi państwami oraz określić swój ustrój wewnętrzny

Czym jest suwerenność zewnętrzna materialna

państwa ograniczone są najróżniejszymi zależnościami gospodarczymi politycznymi i militarnymi

Czym jest suwerenność wewnętrzna

państwo ustanawia władzę najwyższą (zwierzchnią) na określonym terytorium

Czym jest stosunek prawny

relacja zachodząca między członkami społeczeństwa określonych obowiązującymi normami społecznymi

kiedy stosunek prawny może mieć charakter zindywidualizowany

strony stosunku prawnego oznaczone są z imienia i nazwiska (osoby fizyczne) albo nazwy (osoby prawne)

rodzaje stosunku prawnego

stosunek cywilnoprawny, administracyjno-prawny, karnoprawny i stosunek mieszany

charakterystyka stosunków prawnych

stosunek cywilnoprawny ma równość stron żona stron stosunku nie jest wyposażona w uprawnienia władz czy stosunek administracyjny prawny - brak równości stron, jedna ze stron to organ władzy publicznej, karnoprawny - przez czyn niedozwolony

Kiedy występuje stosunek mieszany stosunku prawnego

występują W jego przypadku cechy różnych stosunków, np stosunek pracy gdzie jest wynagrodzenie, umowa, świadczenie usług

Kto jest podmiotem stosunku prawnego

jest ten kto jest uprawniony lub zobowiązany

Czym jest ułomna osoba prawna

nie ma osobowości prawnej, np przysługuje spółce osobowej prawa handlowego, nie może być to spółka cywilna. może nabywać prawa i pozywać i na odwrót

Kim jest osoba fizyczna

każdy człowiek od urodzenia do śmierci

Czym jest zdolność prawna

zdolność do tego by być podmiotem praw i obowiązków w stosunkach prawnych, ma sie zdolność przez całe życie, od momentu urodzenia do czasu śmierci i nie może być odebrany

czym jest nasciturus

zdolność prawną posiada człowiek pocięty lecz jeszcze nienarodzony np w przypadku spadku

Czym jest zdolność do czynności prawnych

zdolność do tego by przy pomocy swoich działań realizować czynności prawne

Czym jest istota czynności prawnej

czynność podmiotu prawa która przez złożenie odpowiedniego oświadczenia woli ma na celu zmianę lub zniesienie stosunku prawnego

zawarcie czynności prawnej konsensualny

wystarczy złożenie oświadczenia woli

zawarcie czynności prawnej realne

oświadczenia woli stron muszą być uzupełnione do wydania rzeczy której dotyczy owa czynność

kto ma ograniczoną zdolność do czynności prawnych

osoby małoletnie które skończyły 13 lat a przed 18

Kto nie ma zdolności do czynności prawnych

ubezwłasnowolnieni lub dzieci przed 13 rokiem

Kim jest osoba prawna

jest to twór organizacyjny z którym związane są określone rodzaju uprawnienia lub obowiązki np Skarb państwa, spółki akcyjne

Jakie są tryby utworzenia osoby prawnej

rejestracyjny, koncesyjny i erekcyjny

Czym jest tryb rejestracyjny tworzenia osoby prawnej

włożyciele podejmują decyzję o utworzeniu osoby prawnej informując o tym fakcie organ rejestracyjny np partie polityczne

Czym jest tryb koncesyjny utworzenia osoby prawnej

decyzja o utworzeniu osoby prawnej spoczywa w rękach założycieli niemniej wymagane jest uzyskanie zgody koncesji odpowiedniego organu, np banki

Czym jest tryb erekcyjny utworzenia osoby prawnej

wyraża się w powstaniu osoby prawnej na mocy decyzji pracodawcy (ustawy) np publiczne uczelnie

Czym jest fakt prawny

jest to zdarzenie które powoduje powstanie, zmiany lub ustanie stosunku prawnego, mogą miec forme zdarzeń lub działan prawnych

czym są zdarzenia prawne

są to fakty prawne które nie zależą od woli człowieka mogą wynikać zwłaszcza z działania sił przyrody np śmierć

czym są działania prawne

są to fakty prawne które zależą od woli człowieka

czym są działania zamiarowe (wolicjonalne)

nastawione są na powstanie, zmiany lub powstania stosunku prawnego

czym są orzeczenia sądowe

są to akty stosowania prawa wydawane przez sądy

czym są orzeczenia konstytutywne

prowadzą do powstania nowej sytuacji prawnej

czym są orzeczenia deklaratoryjne

potwierdzają istnienie określonego stanu rzeczy

Czym jest odpowiedzialność na ligowa

ktoś jest zobowiązany jest do naprawienia wyrządzonej przez nie szkody

Czym jest koncepcja etyczna czyli koncepcja formalnego obowiązywania prawa

zgodnie z nią obowiązują tylko takie normy prawne które zostały ustanowione przez kompetentne organy we właściwym trybie a następnie ogłoszone

Czym jest koncepcja aksjologiczna

według jej prawa obowiązuje wtedy gdy jest zgodny z systemem podstawowych wartości uznawanych przez większość członków społeczeństwa

Czym jest koncepcja behawioralna

zakłada że o obowiązywaniu prawa można mówić wtedy gdy jest ona przestrzegane

czym jest desuetudo

jest to przypadek w którym norma prawna traci moc obowiązującą wskutek jej niestosowania

Czym jest zakres obowiązywania prawa personalny

oznacza że normy prawne adresowane są wobec określonej kategorii podmiotów prawa, wszyscy na danym terytorium muszą je przestrzegać

Czym jest immunitet dyplomatyczny

oznacza że te osoby nie podlegają orzeczeństwu polskich sądów karnych chyba że sąd pozbawi sąd tego (są to dyplomaci)

Czym jest zakres terytorialny obowiązywania prawa

oznacza że prawo obowiązuje na terytorium państwa które je wydało

Czym jest zakres temporalny obowiązywania prawa

wskazują na konieczność ustalenia od kiedy obowiązują normy prawne i kiedy tracą moc obowiązującą

czym jest dyrektywa niesprzeczności systemu prawa

oznacza że jestem prawa powinien być zbudowany w taki sposób by nie dochodziło do treściowej sprzeczności między normami prawnymi, inaczej występują reguły kolizyjne

czym są reguły kolizyjne I stopnia

pozwalają na rozstrzygnięcie konfliktu między normami prawnymi

Czym jest reguła hierarchiczności w sprzecznych normach

norma wyższego rzędu uchyla norme prawną niższego rzędu

Czym jest reguła szczegółowości w sprzecznych normach

norma szczególna uchyla norme ogólną

Czym jest reguła czasowości sprzecznych norm

norma późniejsza uchyla norme wcześniejszą

luka contra legem

(luka aksjologiczna) tak naprawdę nie ma mowy o żadnej luce gdyż po prostu nie jest ona taka jak być powinna

luka extra legem

sytuacja w której dana kwestia powinna być poddana regulacji prawnej a nie jest

luka intra legem

polega na braku konkretnego rozstrzygnięcia w przepisach obowiązującego prawa

swoista luka w prawie

Ustawa przewiduje uregulowanie określonych kwestii zaś organ nie rezalizuje go, kara przed Trynunałem Stanu

wnioskowanie per analogam, na co sie dzieli

wnioskowanie z podobieństwa jest to powiązanie nie unormowanych skutków prawnych z takimi samymi lub podobnymi skutkami znajdującymi bezpośrednią regulację prawną, analogia legis, analogia iuris

Czym jest wnioskowanie analogia legis

podmiot dokonujący analogii odwołuje się do regulacji prawnej podobnej sytuacji faktycznej na tle samego aktu normatywnego

Czym jest wnioskowanie analogia iuris

Poszukuję się podobieństwa w całym systemie prawa

wnioskowanie a contrario

czyli z przeciwieństwa, np tylko, jedynie, wyłącznje

wnioskowaniena fortiori (dwie postacie)

1. a maiori ad minus - jeżeli ktoś jest uprawniony do czynienia więcej tym bardziej jest uprawniony do czynienia mniej, 2. a minori ad maius - Jeżeli nie można czynić mniej tym bardziej nie można czynić więcej

czym są topiki prawnicze

są to reguły interpretacyjne wypracowane przez naukę prawa, wsparcie do stanowisk

Jakie są typy stosowania prawa

sądowy (wymiar sprawiedliwosci) i administracyjny (wydanie decyzji admjnistracyjnej)

Jakie są etapy stosowania prawa

1. ustalenie stanu faktycznego sprawy 2. ustalenie podstawy prawnej rozstrzygnięcia sprawy 3. subsumpcja

Czym jest ustalenie stanu faktycznego sprawy

organ władzy publicznej uznaje określone fakty za udowodnione

Czym jest ustalenie podstawy prawnej rozstrzygnięcia sprawy

dokonuje się ustalenia zakresu przepisów prawnych będących podstawą rozstrzygnięcia sprawy

czym jest subsumpcja

przyporządkowanie stanu faktycznego pod ogólną normę prawną.

Jakie są fakty nie wymagające udowodnienia

fakty powszechnie znany fakty znane z urzędu dokumenty urzędowe

Jakie są rodzaje dowodów i na czym polegają

dowody osobowe czyli przesłuchanie świadka i dowody rzeczowe czyli oględziny chyba że wystepuje zakaz dowodowy

różnica między prawdą materialną i formalną

prawdą materialną jest taki stan rzeczy Jaki miał miejsce w rzeczywistości natomiast prawną formalną jest stan rzeczy znajdujący się w urzędowych dokumentach

Czym jest swobodna ocena dowodów

jest oparta na wewnętrznym przekonaniu sędziego pozując na zasadach logicznego myślenia doświadczeniu życiowym, nauce

czym są domniemania faktyczne

piaskowanie o określonych faktach na podstawie innych faktów ze związkjem logicznym

Czym jest domniemanie prawne

jest ustanowione w przepisach obowiązującego prawa

Czym jest domniemywanie prawne wzruszalne

może być ono balone w toku postępowania sądowego przez przedstawienie przeciwdowodu

Czym jest wykładnia prawa

określenie znaczenia przepisu prawnego w celu skonstruowania na jego podstawie normy prawnej będącej podstawą rozstrzygnięcia sprawy konkretną indywidualnej

dyrektywa domniemania języka potocznego (jezykowa)

znaczenie takie jakie posiada on w języku potocznym

dyrektywa domniemania uniwersalnego języka prawnego (jezykowa)

nakazuje nadać takie znaczenie jakie posiada on powszechnie w języku prawnym

dyrektywa tożsamości znaczeniowej (jezykowa)

nakazuje interpretować tak samo jednakowe zwroty występujące w akcie normatywnym

dyrektywa kompletności (jezykowa)

nakazuje w taki sposób interpretować aby żaden z jego elementów nie okazał się zbędny

Czym jest wykład ja systemowa dyrektywa niesprzeczności

nakazuje przyjęcie takiego znaczenia by nie zachodziła sprzeczność z inną normą

dyrektywa priorytetu zasady prawa (systemowa)

nakazuje przyjęcie takiego znaczenia normy prawnej by nie zachodziła sprzeczność z zasadą prawa

dyrektywa normatywności zasady prawa (systemowa)

aby stanowiła normę bezpośrednią skonstruowaną na podstawie przepisów prawa albo normę pośrednią wprowadzoną logicznie z innej normy

dyrektywa koherencji systemu prawa

nakazuje przyjęcie takiego znaczenia normy prawnej by było ono jak najbardziej zgodne z zasadą prawa

dyrektywa systematyki wewnętrznej aktu normatywnego (systemowa)

nakazuje by w procesie interpretacji i uwzględnić jego miejsce w systematyce wewnętrznej aktu normatywnego

Czym jest wykładnia funkcjonalna

odwołanie się przez podmiot dokonujący interpretacji prawa do czynników poza prawnych

wykładnia celowościowa (funkcjonalna)

którym podmiot interpretujący prawo pada cel uchwalenia ustawy