ROZDZIAŁ II. Powstawanie prawa

proces powstawania prawa

To złożony proces społeczny w rezultacie którego kształtują się albo zostają ukształtowane normy prawne o określonej treści obowiązujące w określonej grupie społecznej

jaki charakter może mieć proces powstawania prawa

-Proces może mieć charakter spontaniczny (tak kształtuje się prawo zwyczajowe) -może mieć charakter procesu zorganizowanego, dokonującego się w określonych instytucjach i według określonej procedury (współczesne prawo stanowione np. przez parlament)

proces powstawania prawa o charakterze spontanicznym

w tym przypadku prawo się kształtuje

charakter procesu zorganizowanego wykonującego się w określonych instytucji według określonej procedury

w tym przypadku jest kształtowany tzn stanowi rezultat celowej i zorganizowanej działalności człowieka

prawo to

zbiór norm postępowania

Jakie formy może przybrać prawo

może być rezultatem różnych faktów prawotwórczych (faktów tworzących w prawo)

rodzaje faktów prawotwórczych

1. stanowienie 2. umowa 3. kształtowanie się prawa zwyczajowego precedens 4. prawotwórczy

źródła prawa wymień

1. stanowienie 2. umowa 3. kształtowanie się prawa zwyczajowego 4. precedens prawotwórczy

co uważamy za źródła prawa

za źródła prawa uważa się w prawoznawstwie nie tylko fakty prawo tworzące ale także rezultaty tych faktów

rezultat aktu stanowienia

ustawa, dekret z mocą ustawy, rozporządzenie, uchwała rady gminy

rezultat kształtowania się normy zwyczajowej i jej uznania

powstaje norma prawa zwyczajowego

co uważa się za źródła prawa

za źródła prawa uważa się w prawoznawstwie: fakty prawo tworzące np. stanowienie ustawy jaki i rezultaty tych faktów np. ustawy, rozporządzenia

co jeszcze jest źródłem prawa

każdy dokument lub inna forma przekazu z których czerpiemy informacje o prawie (źródła Poznania prawa)

źródła Poznania prawa to

każdy dokument lub inna forma przekazu z których czerpiemy informacje o prawie

przykłady źródła Poznania prawa

1. komentarz do ustawy 2. podręcznik prawa karnego 3. decyzja administracyjna

Jaki jest proces kształtowania się prawa zwyczajowego

długotrwały i skomplikowany

proces kształtowania się prawa zwyczajowego (1 etap)

musi wykształcić się w jakieś społeczności powszechnie akceptowany w niej zwyczaj postępowanie w określony sposób i przekonanie że postępowanie to jest wyznaczone przez jakąś wiążącą normę- zwaną normą zwyczajową

proces kształtowania się prawa zwyczajowego Etap 2

W społeczności musi wytworzyć się powszechne przekonanie że dana norma zwyczajowa powinna być realizowana jako prawna a jej przekroczenie powinno być sankcjonowane przez organy państwa

jak kształtują się normy zwyczajowe

spontanicznie

proces kształtowania się prawa zwyczajowego Etap 3

organ państwa np. sąd, parlament, organ administracyjny rozstrzygający jakąś konkretną sprawę uczyni podstawą tego rozstrzygnięcia normę zwyczajową to norma ta staje się od tego momentu normą prawa zwyczajowego

akt uznania normy prawa zwyczajowego

to czynność podjęcia przez organ państwa decyzji na podstawie normy zwyczajowej (tzw. usankcjonowanie zwyczaju)

Jak powstaje współczesne prawo

powstaje przede wszystkim przez akty jego stanowienia dokonywane przez upoważnione do tego organy państwa (np. parlament, ministra, wojewodę) lub upoważnione instytucje (np. Krajową Radę Radiofonii i Telewizji)

upoważnienie przez akty do stanowienia przez organ państwa jak się nazywa

upoważnienie to nazywa się kompetencją prawotwórczą (prawodawczą) jest przyznawane na ogół przez Akty normatywne najwyższej rangi- konstytucje

stanowienie prawa przykład

ustanowienie ustawy przez parlament czy stanowienie rozporządzenia przez prezydenta

stanowienie prawa to

czynność konwencjonalna kompetentnego organu państwa poprzez którą organ żąda aby normy prawne o ukształtowanj przez niego treści były realizowane

Czym jest stosowanie prawa

aktem kreującym normy prawne. może go dokonywać jakiś jeden podmiot (organ jednoosobowy: prezent, wojewoda) albo organ czy instytucja o charakterze kolegialnym (np. parlament, Krajowa Rada Radiofonii i Telewizji)

stanowienie traktowane jest jako

akt jednostronny bowiem dla ważności aktu stanowienia nie jest wymagana zgoda adresatów stanowionych norm

szczególny przypadek stanowienia prawa to

współ stanowienie

Na czym polega wspólstanowienie

polega na tym że akt stanowienia jest dokonywany przez co najmniej dwa podmioty, np. przez dwóch Ministrów (każdy z nich wyposażony jest w kompetencje prawotwórcze)

umowa

jako fakt prawotwórczy jest czynnością co najmniej dwustronną (podmioty zawierające umowę nazywa się stronami) poprzez którą strony uczestniczące w umowie ustalają wiążące je normy generalne i abstrakcyjne

Jakie normy kreuje umowa

o charakterze generalnym i abstrakcyjnym

Umowa jest aktem krojąca normy prawne i charakteryzuje się tym że

twórca norm jest zarazem ich adresatem

różnica umowy a stanowienia

w umowie ten kto jest adresatem normy powstającej w formie umowy wyraża zgodę na jej treść i na to by była dla niego wiążąca

jakim aktem jest umowa

jest aktem co najmniej dwustronnym

Co tworzy się w formie umowy

niektóre normy prawa pracy tak zwane umowy taryfowe, uklady między pracodawacami i pracownikami

podstawowe źródło prawa w międzynarodowym prawem publicznym

umowa, gdyż państwa zawierające umowy są suwerenne a więc żadne z nich nie może jednostronnie narzucić drugiemu państwo wiążących je norm prawnych

rodzaje umów

dwustronne- bilateralne oraz wielostronne- multilateralne zawierane przez wiele państw określono jako traktaty / konwencję

umowa jako Czynność prawna przykład

umowa najmu lokalu, umowa pożyczki, dzierżawy

umowa jako Czynność prawna a nie źródło prawa

w rezultacie umowy jako czynności prawnej wyznacza się dla stron umowy normy konkretne i indywidualne

precedens prawotwórczyna czy mpolega?

Organ państwa rozstrzyga określoną trudną sprawę mimo że w obowiązującym systemie prawa brak jest podstaw do rozstrzygnięcia lub te postawy są niedostatecznie określone, organ formułuje pewną normę generalną którą czyni podstawowego rozstrzygnięcia

Jak nazywa się podstawa rozstrzygnięcia w procede sie prawotwórczych

ratio decidendi

ratio decidendi

jest podstawą konkretnego rozstrzygnięcia precedensowego które powinno być odtąd podstawą rozstrzygnięcia wszystkich spraw podobnych

wytwór rozstrzygnięcia precedensowego to

norma generalna sformułowana przez organ który rozstrzyga precedensową sprawę a samo to rozstrzygnięcie jest faktem tworzącym ową normę, a więc faktem prawotwórczym

opinie uczonych prawników

to tak zwana doktryna prawnicza czy jurysprudencja, nie są uznawane za oficjalne źródło prawa choć wywierają istotny wpływ na jego tworzenie i interpretację

co zaliczamy do pisanych źródeł prawa

stanowienie i umowę

Co zaliczamy do niepisanych źródeł prawa

kształtowanie się prawa zwyczajowego i precedens prawotwórczy

rezultat prawa zwyczajowego

norma prawa zwyczajowego

rezultat prawa precedensowego

norma precedensowa