Ślina, fluor, fosfor, wapń

Proces tworzenia śliny

Początkowo wydzielana jest izotoniczna ślina pierwotna w zakończeniach przewodów pęcherzykowych. Przepływając przez przewody prążkowane powstaje hipoton. ślina ostateczna przez wchłanianie zwrotne jonów Na+ i Cl- oraz pompowanie jonów K+ i HCO3- do śliny

jony znajdujące się w ślinie3

Na+, Cl- (stężenie mniejsze niż w osoczu), K+, HCO3- (stężenie wyższe niż w osoczu), a także Ca2+, Mg2+, F-, I-, fosforany i tiocyjanki (SCN-)

Jakie rodzaje białek występują w ślinie?

mucyny, laktoferyna, histatyny, stateryny, cystatyny, Ig, lizozym, alfa-amylaza, lipaza językowa,

Niebiałkowe substancje azotowe w ślinie

mocznik, kwas moczowy, kreatynina, aminokwasy

Bezazotowe, niebiałkowe substancje organiczne w ślinie

węglowodany (zwłaszcza u cukrzyków), lipidy i hormony steroidowe

Funkcja laktoferyny w ślinie

Wiąże jony Fe3+, ograniczając wzrost bakterii, które potrzebują tego jonu do wzrostu

Mucyny

Glikoproteiny o dużej masie cząsteczkowej z wieloma grupami bocznymi naładowanymi ujemnie. Chronią tkanki przed podrażnieniami, ułatwiają uformowanie i połknięcie kęsów, tworzą osłonkę nabytą (pellikulę) - pierwszą warstwę płytki nazębnej

Histatyny

Drobne zasadowe białka o dużej ilości histydyny, lizyny i argininy. Grupy boczne tych aminokwasów, naładowane dodatnio wiążą sięz ładunkami ujemnymi fosfolipidów drobnoustrojów, powodując utratę integralności błony i śmierci

Stateryny

Kwaśne białka o dużej ilości proliny, tyrozyny i fosfoseryny. Zapobiega powstawaniu kamienia nazębnego i remineralizują szkliwo i chronią je przed czynnikami fizycznymi

Cystatyny

Białka bogate w cysteinę. Są inhibitorami proteinaz cysteinowych. Łagodzą przebieg stanów zapalnych jamy ustnej i zapobiegają chorobom przyzębia

Lizozym

Glikohydrolaza hydrolizująca wiazanie beta-1,4-glikozydowe między kwasem N-acetylomuraminowym i N-acetylo-D-glukozaminą w peptydoglikanie ścian komórkowych bakterii

alfa-amylaza

Białko hydrolizujące wiązanie alfa-1,4-glikozydowe skrobii i glikogenu W OBECNOŚCI JONÓW Cl-. Produktem jest maltoza i dekstryny graniczne.

lipaza językowa

Białko hydrolizujące średnie i długie łańcuchy trójglicerydów. Ważna w trawieniu tłuszczu mlecznego u noworodków

Wpływ i funkcja jonów Na+ w ślinie

zwiększenie rozpuszczalności hydroksyapatytów szkliwa w kwasach

Wpływ i funkcja jonów Ca2+ w ślinie

Remineralizuje początkowe uszkodzenia szkliwa i aktywuje niektóre enzymy śliny

Wpływ i funkcja jonów Mg2+ w ślinie

Bierze udział w budowie struktury zębów i aktywuje niektóre enzymy śliny

Wpływ i funkcja jonów Cl- w ślinie

osmoregulatorowa i aktywuje alfa-amylazę

Wpływ i funkcja jonów F- w ślinie

Zmienia strukturę hydroksyapatytów szkliwa na bardziej wytrzymały fluoroapayt

Wpływ i funkcja jonów I- w ślinie

bierze udział w systemie obronnym peroksydazy

Wpływ i funkcja HCO3- w ślinie

Bufor węglanowy

Wpływ i funkcja fosforanów i hydrofosforanów w ślinie

Odpowiadają za dojrzewanie szkliwa, remineralizację początkowych uszkodzeń, tworzenie kamienia nazębnego i układ buforowy

ślina jako materiał diagnostyczny

Nieinwazyjny sposób diagnozy raka trzustki, raka jamy ustnej, zakażeniem HIV, HAV, HBV, HCV, badanie podatności na próchnicę (test Snydera)

test snydera

Test ze śliny na podatność na próchnicę przez obecność Lactobacillus

Pod postacią jakich soli fluoru jest on używany w preparatach dentystycznych?

fluorek sodu, fluorek aminy, monofluorofosforan i fluorek cyny

Wchłanianie fluoru

wchłania się nie więcej niż 1% spożywanego; Wchłanianie zachodzi w żołądku ~40% i jelicie cienkim ~60%. Wchłanianie fluoru hamują kationy wielowartościowe (np. Ca2+) i NaCl, a ułatwiają substancje tłuszczowe

Co hamuje wchłanianie fluoru z przewodu pokarmowego?

Kationy wielowartościowe (np. Ca2+, Mg2+) i NaCl

Co ułatwia wchłanianie fluoru z przewodu pokarmowego

substancje tłuszczowe

Objawy nadmiaru fluoru

działanie teratogenne, zaburzenia rozwoju u dzieci, niekorzystnie wpływa na pobieraniu jodu, działanie neurotoksyczne, fluoroza

Fluoroza

Choroba powstająca przez nadmierną podaż fluoru, objawiająca się zaburzeniami w uwapnieniu kości, plamami na szkliwie, kruchością szkliwa i nieprawidłową mineralizacją

Funkcje wapnia

Składnik kości i zębów, kofaktor enzymów, udział w krzepnięciu krwi, regulacja przepuszczalności błon komórkowych, przewodzenie bodźców nerwowych, praca mięśni

Główne miejsce wchłaniania wapnia

jelito cienkie

Przyczyny hiperkalcemii

nowotwory złośliwe tkanki kostnej (szpiczak mnogi) • pierwotna nadczynność przytarczyc • przedawkowanie witaminy D3 • długotrwałe unieruchomienie • długotrwałe podawanie mleka bogatego w wapń u osób z chorobą wrzodową żołądka i dwunastnicy

Skutki hiperkalcemii

odwodnienie (moczówka hiperkalcemiczna), kamica nerkowa, wrzody żołądka i dwunastnicy, zaburzenia rytmu serca, osłabnienie siły mięśniowej, zasadowica nieoddechowa

przyczyny hipokalcemii

zaburzone wchłanianie lub odkładanie się wapnia, upośledzenie syntezy lub wydzielania PTH, niedostateczna podaż/synteza witaminy D3, przyspieszony metabolizm

Skutki hipokalcemii

tężyczka i zasadowica oddechowa

Funkcje fosforu

Tworzenie kości i zębów (80% fosforu) • Produkcja związków wysokoenergetycznych Synteza DNA i RNA • Synteza koenzymów • Synteza fosfoprotein i fosfolipidów • Aktywacja enzymów przez fosforylację • Równowaga kwasowozasadowa

przyczyny hiperfosfatemii

zwiększone wchłanianie jelitowe/zmniejszone wydalanie przez nerki, pozakomórkowe przesunięcie fosforu, hemoliza

Skutki hiperfosfatemii

hipokalcemia, tężyczka, zwapnienie tkanek miękkich

przyczyny hipofosfatemii

obniżone spożycie lub wchłanianie, zwiększona utrata fosforu

Skutki hipofosfatemii

osłabienie, bóle kości i mięśni, złamania, obniżenie stężenia fosforanów nieorganicznych - anemia hemolityczna, spadek syntezy ATP, uszkodzenia układu nerwowego, wątroby, mięśni i nerek

Równowaga fosforowo-wapniowa

Kości i zęby zawierają 99% Ca i 80% fosforanów. Pod wpływem hormonów (parathormon, kalcytonina, glikokortykosteidy, hormon wzrostu, prolaktyna, T3, T4) następuje wiązanie lub uwalnianie tych związków