• Powieść jest zwierciadłem życia, wiernie ukazuje realia lat 70 XIX wieku • Powieść jest pozbawionatendencjonalności, hasła pozytywistyczne zostają zweryfikowane przez zderzenie z rzeczywistością
Wokulski przechadzający się Powiślem i obserwujący tamtejszą biedotę - przedstawienie brutalnych realiów życia najniższych warstw; ukazanie problemów społecznych i trudności w realizowaniu postulatów pozytywistycznych
• fascynuje go nauka wiedza. •wierzy że można zmienić społeczeństwo przez ofiarowanie biednym pracy. •jego życie jest efektem ciągłej pracy nad sobą. •jest praktyczny, racjonalny, nie ma uprzedzeń
Wokulski inwestuje w sklep i rozwija działalność handlową po to by powiększyć fortunę i ożenić się z Izabelą, jednocześnie buduje krajowy kapitał i daje ludziom pracę
Wokulski pomaga Wysockiemu(daje pieniądza na konia aby furman mógł pracować), jego bratu(załatwia pracę na kolei w Skierniewicach), Węgiełkowi(ułatwia mu osiedlenie się w warszawie i zdobycie rzemieślniczego wykształcenia)
Wokulski poruszony widokiem płaczącej prostytutki chce jej pomóc. Dzięki niemu Maria przechodzi przemianę, zdobywa zawód, dostaje pracę i wychodzi na mąż za Węgiełka
Tytuł utworu powieści można interpretować na różne sposoby •Chodziło o proces o Lalkę o którym Prus przeczytał w gazecie •Lalką może być sama Izabela Łęcka która jest pusta w środku i piękna
•może chodzić o samego Wokulskiego który staje się marionetką w rękach Łęckiej, pociąganą przez nią za sznurki. •Każdy z nas jest taką lalką kukłą na scenie życia
