sztuka przedromańska

westwerk

rozbudowana zach. część bazyliki, wzniesiona na planie prostokąta; w górnej kondygnacji mieściły się empory, otwierające się arkadami do wnętrza kościoła; całość wieńczyły jedna lub dwie wieże

układ dwuchórowy

kościół, posiadający z dwóch stron chór, zamknięty na obu krańcach apsydą

krypty

podziemne lub na pół podziemne sklepione pomieszczenia pod prezbiterium kościoła mieszczące relikwie bądź grób świętego albo władcy

sklepienie kolebkowe

w kształcie połowy leżącego walca przeciętego wzdłuż płaszczyzny poziomej, kolebka sklepienia oparta jest na ścianach podłużnych (ustawionych wzdłuż jego osi), ściany przejmują obciążenie pionowe i poziome (ciężar i rozpór);

sklepienie kolebkowe z lunetami

powstaje z połączenia poprzecznej kolebki przenikającej się z kolebką sklepienia głównego w celu wykonania otwory okiennego w ścianie powyżej wezgłowia sklepienia, zadaniem lunety jest doświetlanie wnętrza

sklepienie klasztorne

zbudowane na planie kwadratu z dwóch przecinających się sklepień kolebkowych; jego ciężar przenoszony jest na ściany

klasztor

zamknięty zespół budynków lub pomieszczeń przeznaczonych dla zakonników i mnichów; klasyczny układ klasztoru przewidywał jako ośrodek założenia kościół, do którego od strony płd. przylegał wirydarz

wirydarz

przyklasztorny czworokątny dziedziniec z otaczającymi go krużgankami arkadowymi i traktem pomieszczeń

kapitularz

klasztorne pomieszczenie do modłów

refektarz

klasztorna jadalnia

dormitorium

klasztorne sypialnie

skryptorium

klasztorne miejsce przepisywania ksiąg

inicjał incipitowy

bogato zdobiona pierwsza litera tekstu

ambit

obejście z wieńcem kaplic skupionych wokół apsydy w budowlach świątynnych pojawiło się nowe rozwiązanie

alternacja podpór

przemienność podpór polegająca na układzie: 2 kolumny, 1 filar, 2 kolumny, urozmaicenie kompozycji wnętrza, nadanie większej lekkości;

palatium

budowla kamienna, na planie prostokąta przeznaczona dla władcy, prototyp późniejszych pałaców książęcych

rotunda

budowla centralna, na planie koła, mieszcząca wewnątrz najczęściej jedno pomieszczenie kryte kopułą, pełniąca funkcję kaplicy lub kościoła