układ moczowy

osmoregulacja

procesy warunkujące utrzymanie równowagi wodno-elektrolitowej

wydalanie

usuwanie z organizmu zbędnych i szkodliwych produktów przemiany materii

elektrolity

związki chemiczne, głównie sole mineralne, które w roztworze wodnym ulegają dysocjacji na jony

na homeostazę wodno-elektrolitową składają się

- bilans wodny -utrzymanie względnie stałego stężenia elektrolitów -równowaga osmotyczna -równowaga kwasowo-zasadowa

bilans wodny

różnica między objętością wody pobranej a objętością wody utraconej przez organizm w danej jednostce czasu (zrównoważony bilans powinien wynosić 0)

strata wody

• parowanie z powierzchni ciała •parowanie narządów i dróg oddechowych •wydalanie z moczem •usuwanie z kałem

zysk wody

•picie •pobieranie z pokarmu •wytwarzanie w procesach metabolicznych •wchłanianie z otoczenia

zwierzęta izoosmotyczne

u nich stężenie płynów ustrojowych jest takie samo jak stężenie soli w wodzie. należą do nich wszystkie bezkręgowce wodne oraz niektóre kręgowce z grupy bezszczekowcow

zwierzęta hiperosmotyczne

u nich stężenie płynów ustrojowych jest wyższe niż stężenie soli w wodzie. należą do nich głównie ryby słodkowodne

zwierzęta hipoosmotyczne

u nich stężenie płynów ustrojowych jest niższe niż stężenie soli w wodzie. Należą do nich większość ryb słonowodnych (morskich(

zwierzęta amonioteliczne

wydalają silnie toksyczny amoniak

zwierzęta ureoteliczne

wydalają słabo toksyczny mocznik

zwierzęta urikoteliczne

wydalają słabo toksyczny kwas moczowy

protonefrydia - płazińce

otwierają się na zewnątrz otworami wydalniczymi, są zakończone komórkami płomykowymi- odprowadzają z parenchymy nadmiar wody i produkty przemiany materii (ruch wici powoduje przemieszczanie się tych zwiazkow w kierunku otworów wydalniczych)

metanefrydia -pierścienice

pojedyncze metanefrydium składa się z urzesionego lejka i przewodu wydalniczego. Otwór lejka jest skierowany do jamy ciała segmentu, natomiast przewod tworzy kilka pętli, po czym uchodzi na zewnątrz w następnym segmencie.

cewki Malpighiego -owady

postać ślepo zakończonych, rurkowatych uwypukleń przewodu pokarmowego. -zbierają zbędne produkty przemiany materii z jamy ciała i przekazują je do wnętrza przewodu pokarmowego, stamtąd są usuwane przez odbyt wraz z resztkami pokarmu

przednercze

zbudowne z urzesionych lejkow- lejki otwierają się do jamy ciała i pobierają z niej zbędne produkty przemiany materii (ryby i płazy)

pranercze

urzesiony lejek, ciałko nerkowe, w których znajduje się klebuszek włosowatych naczyń krwionośnych. Zbiera produkty przemiany materii z jamy ciała I krwi

zanercze (nerka własciwa)

występują wyłącznie ciałka nerwowe. elementami funkcjonalnymi są nefrony zbudowane z cialka nerkowego oraz kanalikq nerkowego. Zanercza pobierają produkty przemiany materii tylko z krwi.

sacharydy i tłuszcze

zbudowane z węgla wodoru i tlenu (glukoza). ostatecznymi produktami ich przemian są CO2 i H2O

białka

zbudowane z aminokwasów (w ich skład wchodzi azot, dlatego jeden z produktów przemian białek stanowi amoniak NH3 (toksyczny, przekształcany w wątrobie w mniej toksyczny mocznik)

cykl mocznikowy

deaminacja-odłączenie grupy aminokwasowej (NH2)-powstaja ketokwasy i amoniak (NH4+) -amoniak silnie toksyczny=musi być usuwany na bieżąco. transportowany z krwia do wątroby, przekształcany w mocznik. mocznik wędruje z krwią do nerek. usuwany z moczem.

nerki

parzyste narządy, oczyszczają krew z niepotrzebnych szkodliwych substancji, produkują mocz

moczowody

parzyste przewody, odprowadzają mocz z nerek do pęcherza moczowego

pecherz moczowy

narząd, który gromadzi mocz spływający moczowodami z nerek. ma elastyczne ściany dzięki którym może zwiększyć swoją objętość, pojemność-1dm3

cewka moczowa

wyprowadza mocz na zewnątrz ciała. u mężczyzn jest dłuższą niż u kobiet i służy do wyprowadzania nasienia

łącznotkankowa torebka

pełni funkcję ochronną

kora nerkowa

jest zewnętrza warstwą nerki

rdzeń nerkowy

jest wewnętrzną warstwą nerki. Składa się ze stożków zwanych piramidami nerkowymi.

słupy nerkowe

fragmenty kory, które wnikaja do rdzenia

kielichy nerkowe

to wyrostki miedniczki nerkowej w kształcie lejkow ktore zbierają mocz spływający z piramid nerkowych

miedniczka nerkowa

rozszerzony początek moczowodu, do którego spływa mocz z kielichow nerkowych

moczowod

odprowadza mocz z nerki do pęcherza moczowego

żyła nerkowa

odprowadza z nerki krew przefiltrowana

tętnica nerkowa

doprowadza do nerki krew bogata w zbędne lub szkodliwe substancje

budowa nefronu

składa się z ciałka nerkowego i kanalika nerkowego. ciałko nerkowe jest zbudowane z kłebuszka nerkowego i torebki klebuszka. Kanalik nerkowy sklada się z trzech odcinków: kanalika proksymalnego, pętli nefronu i kanalika dystalnego.

klebuszek nerkowy

sieć włosowatych naczyń krwionośnych, która jest siecią dziwna tętniczo tętniczą

torebka klebuszka

zbudowana z nablonka jednowarstwowego płaskiego

ciałko nerkowe

sklada się z klebuszka nerkowego I torebki klebuszka

powstawanie moczu

filtracja, resorpcja, i sekrecja

filtracja

polega na przenikaniu niektórych substancji z osocza krwi do torebki kłębuszka

czym jest uwarunkowany proces filtracji

wyższym ciśnieniem hydrostatycznym krwi w klebuszku nerkowym od ciśnienia płynu w torebce klebuszka, dużą powierzchnia filtracji, duża przepuszczalnością ścian naczyń włosowatych klebuszka

jak tworzy się mocz pierwotny

z krwi przepływającej przez wlosowate naczynia krwionośne kłębuszka przenika ok. 20% objętości osocza.

mocz pierwotny

160-180dm3, jest on izotoniczny w stosunku do osocza, a także zbliżony do niego pod względem składu chemicznego.

resorpcja

zachodzi w kanalikach krętych oraz w pętli nefronu. Proces tej polega na wchłanianiu wielu substancji z moczu pierwotnego z powrotem do krwi.

sekrecja

proces wydzielania substancji do wnętrza kanalików nerkowych. Dzięki niej do moczu przedostają się np. jony potasu, jony amonowe i wodorowej hormony steroidowe leki

resorpcja i sekrecja do czego prowadzą

prowadzą do zagęszczenia moczu oraz znacznej modyfikacji jego składu. w ich wyniku powstaje hipertoniczny mocz zwany moczem ostatecznym

wazopresyna

produkowana przez podwzgorze, a uwalniana przez przysadkę. Powoduje otwieranie się kanałów wodnych w kanalikach zbiorczych nerek, co zwiększa wchłanianie zwrotne wody.

aldosteron

produkowany i wydzielany przez korę nadnerczy. pobudza on wchlaniqnie zwrotne jonow wodow.

parathormon

wytwarzany i wydzielany przez przytarczyce pobudzą wchłanianie zwrotne jonow wapnia