Epoki - do matury

 0    117 フィッシュ    basienka27
mp3をダウンロードする 印刷 遊びます 自分をチェック
 
質問 język polski 答え język polski
Znaczenie nazwy: średniowiecze
学び始める
Wieki średnie – uznane za pisarzy za nic nie warte, ciemnota po rozkwicie starożytności. (z łac. media aetas lub medium aevum)
Ramy czasowe średniowiecza (Europa)
学び始める
476r.(upadek starożytnego Rzymu) – 1453r. zdobycie Konstantynopola przez Turków
Ramy czasowe średniowiecza (Polska)
学び始める
X-XVw.
Hasło średniowiecza
学び始める
„Memento mori” – „Pamiętaj o śmierci”
Rola kościoła w średniowieczu
学び始める
przechowuje kulturę starożytnego świata, a zarazem przekształca ją w duchu chrześcijaństwa, władza świecka, namaszczenie królów i cesarzy
Tomizm - cechy charakterystyczne
学び始める
epoka: średniowiecze św. Tomasz z Akwinu: • Nawiązywał do filozofii Arystotelesa • Wszystko składa się z materii i formy • Człowiek poznaje dzięki rozumowi lub przez wiarę, rozum może pojąć wszystko, scholastyka • Wszystko co istnieje, jest hierarchicznie uporządkowane
Augustynizm - cechy charakterystyczne
学び始める
epoka: średniowiecze św. Augustyn: • Nawiązywał do filozofii Platona • Ważna jest miłość, wszystko co istnieje powstało dzięki Bożej miłości, jest to uniwersalna siła • Wszystko co stworzył Bóg, jest dobre, zło nie istnieje – jest nicością • Dzieje ludzkości to walka Państwa Bożego i państwa ziemskiego.
Franciszkanizm - cechy charakterystyczne
学び始める
epoka: średniowiecze św. Franciszek: • Upraszczanie życia • Przyjmowanie cierpienia • Miłość do natury ożywionej i nieożywionej
Scholastyka
学び始める
– metoda filozoficzna św. Tomasza polegająca na: ~ Oparciu wiedzy na zhierarchizowanych autorytetach (najważniejszy to Biblia) ~ Podporządkowaniu wiedzy zasadom wiary
Hagiografia
学び始める
utwory opisujące życie i czyny świętych chrześcijańskich. Schemat - cudowne narodziny - grzeszna młodość - nawrócenie - asceza - śmierć - cuda
Pareneza
学び始める
ideały modne i uznawane w danej epoce
Asceza
学び始める
średniowieczny ideał postępowania polegający na dobrowolnym wyrzeczeniu się wszystkich rozkoszy i przyjemności życia
Panegiryzm
学び始める
przesadne wychwalanie np. jakiejś osoby w utworze(Bolesław Chrobry w kronice polskiej Galla Anonima)
Ars moriendi
学び始める
„sztuka umierania” ideał dobrej śmierci, pięknego umierania.
Alegoria
学び始める
– upostaciowienie oderwanych, abstrakcyjnych pojęć, jest zawsze jednoznaczna
Chanson de geste
学び始める
pieśń o czynach. Utwory opisujące doskonałych rycerzy i władców, np. Pieśń o Rolandzie.
Deesis (motyw)
学び始める
z gr. „prośba, modlitwa” – kompozycja przedstawiająca 3 postaci, Chrystusa jako sędziego na tronie, Marię i Jana Chrzciciela
Dance macabre
学び始める
“taniec śmierci” przedstawienie śmierci w tańcu
Uniwersalizm
学び始める
jednolitość epoki średniowiecza spowodowana dominacją Kościoła
Teocentryzm
学び始める
Bóg w centrum zainteresowania, uznawano Go za przyczynę, ośrodek i cel wszystkiego
Rycerz doskonały - cechy
学び始める
waleczny, mężny, wierny swojemu władcy i Kościołowi. Dba o honor rycerski, żądny przygód, dworny wobec kobiet, dbający o sławę rycerską. (Roland)
Władca doskonały - cechy
学び始める
dba o honor i sławę, (np. Bolesław Chrobry)
Styl gotycki - cechy, ramy czasowe
学び始める
Rozwija się u schyłku Średniowiecza (XIII-XVw.). Budowle strzeliste, ściany cienkie, okna ostrołukowe ozdabiane kolorowymi witrażami. Obrazy mają wyrazisty rysunek. Tematy utworów często były okrutne, przedstawiano sceny tortur i męki.
Styl romański - cechy, ramy czasowe
学び始める
Rozwija się między XI a XIII stuleciem (średniowiecze). Charakteryzuje się prostotą i masywnością. Okna są niewielkie, okrągłołukowe, budowano wieże i przybudówki. Na romańskich obrazach postaci ludzkie są proste i odrealnione.
Ramy czasowe romantyzmu
学び始める
• początek: wydanie „Ballad i romansów” Adama Mickiewicza w 1822r. • koniec: powstanie styczniowe w 1863r.
Sturm und Drang - cechy, ramy czasowe
学び始める
Lata 1767-1778. Okres ten zwiastował odejście do haseł i idei klasycystycznych, był jednocześnie zapowiedzią romantyzmu.
Walenrodyzm
学び始める
poświęcenie całego życia i honoru w walce z wrogiem ojczyzny przy podejmowaniu wyborów nieetycznych
Winkelriedyzm
学び始める
od nazwiska XIV-wiecznego szwajcarskiego bohatera Arnolda Winkelrieda, który walcząc przeciwko Austriakom, skierował na siebie włócznie wrogów, dzięki czemu jego rodacy odnieśli zwycięstwo
Orientalizm
学び始める
celowe nawiązywanie do innych kultur – zwłaszcza ze wschodu – używanie zwrotów, pojęć, nazw w utworach
Werteryzm
学び始める
moda w literaturze i obyczajach przełomu XVII i XIXw. Sposób kreacji bohatera literackiego, ukształtowany pod wpływem cierpień młodego Wertera. Typowe dla werteryzmu cechy to: melancholia, pesymizm, nadwrażliwość, uczuciowość, emocjonalny stosunek do życia
Mesjanizm
学び始める
Polska jest mesjaszem narodów. Upadek państwa i cierpienia Polaków zostały wpisane w plany Boże. Polska jako mesjasz poprzez swoje cierpienie, śmierć i zmartwychwstanie przyniesie innym ludom wolność.
Cechy bohatera romantycznego
学び始める
indywidualizm (wyobcowanie z otoczenia), samotność, postawa rozczarowania i buntu, tragizm, przewaga uczucia nad rozumem, nieszczęśliwie zakochany, odkrywca, wrażliwy, patriota
Polski bohater romantyczny - cechy
学び始める
ewolucja od "kochanka kobiety" do "kochanka ojczyzny"
Problematyka narodowowyzwoleńcza - założenia
学び始める
poznawanie świata czuciem i sercem, indywidualizm, poeta jako wódz, orientalizm, ludowość, fascynacja naturą, mesjanizm
Ramy czasowe odrodzenia
学び始める
1680r. do końca XVIIIw
Znaczenie nazwy: odrodzenie
学び始める
nazwa pochodzi od światła, gdyż głównym założeniem tej epoki było szerzenie wiedzy i oświecanie ludzkich umysłów
zasada „bawiąc uczyć”
学び始める
(odrodzenie) nauczanie społeczeństwa to rzecz pierwszorzędna i można to zrobić humorystycznie, np. bajki Krasickiego
Hasło odrodzenia
学び始める
„Sapere Aude” – „Odważ się być mądrym” zaczerpnięte od Horacego
Prądy oświecenia
学び始める
klasycyzm, sentymentalizm, rokoko
Klasycyzm
学び始める
Epoka: oświecenie • Pochwała rozumu i racjonalności • Stosowanie zasady decorum • Czystość gatunkowa • Tworzenie wg zasad i reguł • Tradycjonalizm – dialog z przeszłością artystyczną • Harmonia, jasność, proporcja w budowie utworów
Rokoko
学び始める
Epoka: oświecenie Dekoracyjny, kameralny, subtelny styl rozwinięty w XVIIIw. Nazwę zaczerpnięto od ornamentu w kształcie muszli.
Sentymentalizm - cechy, epoka, przedstawiciele
学び始める
Epoka: oświecenie o Gatunek sielanka, powieść sentymentalna o Uczuciowość o Powrót do natury o Eksponowanie przeżyć wewnętrznych bohatera o Nastawienie na wzruszenie odbiorcy o Tematyka miłosna, na ogół szczęśliwa choć nie pozbawiona rozstań, scen zazdrości i samotności o Odwołania do ludowych środków wyrazu Przedstawiciele: Rosseau, Karpiński
Racjonalizm - przedstawiciel, epoka, cechy
学び始める
Kartezjusz, oświecenie, wiara w rozum, w to, że jest on najistotniejszą cechą i siłą człowieka. Racjonaliści odwoływali się do słynnego twierdzenia Kartezjusza: „Cogito ergo sum” – „Myślę, więc jestem”
Empiryzm - przedstawiciel, epoka, cechy
学び始める
John Locke, oświecenie, należy opierać się na doświadczeniu. Człowiek rodzi się z umysłem niczym czysta karta (z łac. tabula rasa), którą wraz z upływem czasu zapisuje się doświadczeniami.
Deizm - przedstawiciel, epoka, cechy
学び始める
Wolter, oświecenie, sposób postrzegania Boga jako Stwórcy, który porzucił swe dzieło po wykonaniu. Tolerancja, odwaga w formułowaniu i wygłaszaniu sądów.
Filozofia Immanuela Kanta - epoka, cechy
学び始める
oświecenie, postępowanie zgodnie z prawem moralnym jest wyrazem wolności człowieka, "sapere aude" - "odważ się być mądrym"
Filozofia J.J. Russeau - epoka, cechy
学び始める
oświecenie, prawo do życia w zgodzie z naturą, sentymentalizm
Encyklopedyści
学び始める
Diderot, J. d’Alembert, Wolter, J.J. Rosseau, Monteskiusz
Synkretyzm gatunkowy
学び始める
połączenie kilku gatunków literackich w jednym utworze np. hymnu, ballady, pieśni i powieści
Synkretyzm rodzajowy
学び始める
polega na połączeniu elementów liryki (pisanie wierszem), epiki (fabuła, narracja, świat przedstawiony) oraz dramatu
Metafizyka
学び始める
Nauka filozoficzna o pierwszych zasadach bytu
Komedia
学び始める
jeden z trzech, obok tragedii i dramatu właściwego, gatunków dramatycznych. Komedie cechuje pogodny nastrój, komizm, najczęściej żywa akcja i szczęśliwe dla bohaterów zakończenie.np. „Powrót posła” Niemcewicz
Utylitaryzm
学び始める
postawa zwana też filozofią zdrowego rozsądku, najwyższym dobrem jest pożytek jednostki lub społeczeństwa, a celem wszelkiego działania powinno być „największe szczęście największej liczby ludzi"
Moralizatorstwo
学び始める
cecha dydaktycznych utworów literackich, upominanie, prawienie morałów
Dydaktyzm
学び始める
postawa dydaktyczna w dziełach sztuki czy utworach literackich, która mają na celu wychowanie człowieka poprzez nauczanie moralności i obowiązujących norm społecznych
Ramy czasowe renesansu
学び始める
poł. XIV w. (1492 – Kolumb Ameryka, 1453 – upadek Konstantynopola, 1450 - druk) do końca XVI
Znaczenie nazwy: renesans
学び始める
Powtórne narodziny. Był to czas, w którym odrodził się: człowiek, nauka i sztuka, starożytność, oraz ciekawość świata.
Hasło renesansu
学び始める
„Carpe diem” - "Chwytaj dzień", zapożyczone zostało od Horacego
Prądy renesansu
学び始める
reformacja, humanizm
Hasło humanizmu
学び始める
Przesłanie zaczerpnięte od Terencjusza: „Człowiekiem jestem i nic co ludzie nie jest mi obce.”
Humanizm
学び始める
światopogląd renesansu stawiający w centrum zainteresowania człowieka, jego potrzeby cielesne i duchowe
Reformacja
学び始める
ruch społeczno religijny w kościele katolickim mający na celu wprowadzenie reform w kościele (luteranizm, kalwinizm, arianizm)
Człowiek renesansu
学び始める
Człowiek wszechstronnie rozwinięty i wykształcony. Za taki ideał może uchodzić: Erazm z Rotterdamu, Mikołaj Kopernik, Tomasz Morus, Gianozzo Manetti, Michał Anioł, Rafael Santi, Leonardo da Vinci, Jan Kochanowski, Andrzej Frycz – Modrzewski.
Retoryka
学び始める
„sztuka dobrego mówienia” musi przekonywać odbiorcę: 1. Oddziaływanie dydaktyczne (funkcja docere – uczę) 2. Oddziaływanie estetyczne (delectare – zachwycać) 3. Oddziaływanie emocjonalne (movere – poruszać)
Przerzutnia
学び始める
polega na przerzuceniu części wersu do wersu następnego - urozmaica tok wiersza, podkreśla wagę pewnych słów czy sformułowań
Hedonizm
学び始める
radość jest wrodzona człowiekowi i nie potrzebuje on o nią zabiegać, wystarczy tylko, by ciało było zdrowe i dusza spokojna a życie będzie rozkoszą
Epikureizm
学び始める
wartość posiadają jedynie dobra doczesne. Człowiek jest odpowiedzialny za własne szczęście i nieszczęście. Spokój jest najdoskonalszym stanem a oświecony umysł jedynym środkiem przeciwko niepokojowi. Radość z życia, życie dniem dzisiejszym. Carpe diem.
Stoicyzm
学び始める
doktryna filozoficzna zapoczątkowana w III w. p.n.e. przez Greka Zenona z Kition, zajmująca się etyką i uznająca cnotę za najwyższe i jedyne dobro; warunkiem pełnego szczęścia oraz wolności człowieka jest zasada umiarkowania zarówno w smutku, jak i radości. Złoty umiar.
Stosunek człowieka renesansu do Boga
学び始める
Człowiek jest doskonałym stworzeniem Boga, może sam decydować o swojej miłości do Niego.
Ramy czasowe baroku
学び始める
od poł. XVI w. Do końca XVII w.
Znaczenie nazwy: barok
学び始める
wywodzi się od portugalskiego określenia perły o nieregularnym kształcie, lub też rodzaj niepoprawnego rozumowania
Prądy baroku
学び始める
dworski, sarmacki (rodzimy)
Prąd dworski - cechy, przedstawiciele
学び始める
Nurt ten rozwijał się na dworach, promowano wzorce popularne zagranicą. Europejski styl, moda, kultura, nauka, sztuka, a nawet jedzenie. a) Naborowski „Krótkość żywota” b) Jan Andrzej-Morsztyn „Do trupa”, „O swej pannie”
Prąd sarmacki (rodzimy) - cechy, przedstawiciele
学び始める
Nurt ziemiański. Wychwalał on wiejską swojskość, a także wszelkie wartości życia na prowincji. Nurt ten wywodził się jeszcze z renesansu. a) Potocki Wacław „Wojna Chocimska” b) Jan Chryzostom Pasek „Pamiętniki Paska”
Cechy baroku
学び始める
• Niepokój • Ruch • Nieład – wrażenie chaosu • Skomplikowanie – trudne formy • Niejasność • Indywidualizm • Dysharmonia • Zmysłowość – sztuka olśniewa bogactwem form i ozdób
Filozofia „człowiek jako myśląca trzcina” - Pascal
学び始める
Mamy potężną broń w walce z przyrodą: nasz rozum, którego nic ani nikt nie jest nam w stanie odebrać, jeśli oczywiście będziemy o niego dbali. Człowiek jest zawsze na pograniczu wielkości i nicości i tylko od niego zależy, w którą stronę pójdzie.
Kontrreformacja
学び始める
miała na celu zahamowanie szerzącej się reformacji, odzyskanie pozycji Kościoła rzymskokatolickiego, pozbycie się protestantów
Marinizm
学び始める
nazwa pochodzi od poety Marina. Jest to jeden z najważniejszych nurtów poezji europejskiej. Mariniści tak jak ich mistrz, pisywali zwykle utwory erotyczne i religijne
Koncept
学び始める
wyszukany pomysł artystyczny mający na celu zdziwienie i zaskoczenie odbiorcy. Zaszokowanie mogło być realizowane w formie oraz treści
Motyw "Vanitas vanitatum"
学び始める
motyw pochodzący od słów Koheleta: „Marność nad marnościami i wszystko marność. Motyw marności i przemijania obecny głównie w literaturze średniowiecza i baroku
Sarmatyzm
学び始める
Ideologia i kultura szlachty polskiej. Sarmata to wojownik, który nade wszystko cenił sobie wolność, a także jest to człowiek zacofany, ulegający wyłącznie tradycjom polskim.
Poezja metafizyczna
学び始める
Trudne, filozoficzne tematy poeci metafizyczni ujmowali w wyrafinowanej formie. Do języka poezji wprowadzali słownictwo z teologii, nauk ścisłych, filozofii. Przedstawiciel: John Donne
Turpizm
学び始める
fascynacja brzydotą
Ksenofobia
学び始める
niechęć do cudzoziemszczyzny i lęku wobec obcych
Motywy w baroku (2)
学び始める
topos życia-teatru (teatrum mundi); przemijania, vanitatywny (vanitas)
Ramy czasowe pozytywizmu
学び始める
1863 (początek powstania styczniowego), koniec to schyłek XIXw.
Znaczenie nazwy: pozytywizm
学び始める
od tytułu dzieła A. Comte’a „Kurs filozofii pozytywnej”. - oparty na faktach, ścisły, rzeczowy, praktyczny i użyteczny. Odrzuca wszystko, co się nie poddaje naukowym wyjaśnieniom.
Główne hasło pozytywizmu
学び始める
„widzieć, żeby przewidzieć, żeby móc”
Praca organiczna
学び始める
program pracy nad równomiernym rozwojem społeczeństwa jako jednego organizmu (Lalka Bolesław Prus)
Praca u podstaw
学び始める
działania mające na celu podniesienie poziomu oświaty i kultury wśród najuboższych (Lalka Bolesław Prus, Szkice węglem Henryk Sienkiewicz)
Emancypacja kobiet
学び始める
Postulat równouprawnienia oznaczał przyznanie kobietom prawa do edukacji, zdobywania wiedzy. Umiejętności, dzięki którym mogły zarabiać. Postulat ten wiązał się też ze zwróceniem uwagi na odpowiednie – godne i samodzielne miejsce kobiet w społeczeństwie. (Nad Niemnem Eliza Orzeszkowa)
Scjentyzm
学び始める
zaufanie do nauki opartej na doświadczeniu i rozumowaniu, bo one są jedynymi źródłami rzetelnej wiedzy
Utylitaryzm
学び始める
J.S. Mill – głosił „użyteczność” wszystkich dzieł człowieka w tym także literatury. Wszystko co czynił człowiek powinno przynosić pożytek społeczeństwu, nauczać, wychowywać, krzewić ideały moralne.
Ewolucjonizm
学び始める
pogląd filozoficzny propagowany przez H. Spencera i C. Darwina, wszystkie formy bytu podlegają nieustannym zmianom i rozwojowi – od form najprostszych po skomplikowane. Główną zasadą przemian jest postęp.
Hasła pozytywizmu
学び始める
praca organiczna, praca u podstaw, kult pracy i wiedzy, emancypacja kobiet, walka z antysemityzmem i emigracją, kult przeszłości
Patriotyzm w pozytywizmie
学び始める
codzienna, żmudna praca dla kraju
Patriotyzm w romantyzmie
学び始める
ktoś kto cierpi za ojczyznę, walczy za nią lub umiera
Publicystyka
学び始める
wypowiedzi o aktualnych wydarzeniach, ważnych ze społecznego punktu widzenia. Oceniane w celu kształtowania opinii publiczne.
Cechy bohatera pozytywistycznego
学び始める
inteligentny, indywidualista, reprezentuje wartości moralne, realizacja haseł pozytywizmu - praca organiczna, u podstaw, altruista, społecznik
Ramy czasowe Młodej Polski
学び始める
1. Początek: końcówka XIX w.: • 1889 – Jan Kasprowicz • 1891 – K. Przerwa Tetmajer 2. Koniec I Wojny Światowej i odzyskanie niepodległości 1918r.
Znaczenie nazwy: Młoda Polska
学び始める
Nasz kraj przyjął tę nazwę analogicznie do innych krajów europejskich (Młode Niemcy, Młoda Francja) po cyklu artykułów Artura Góreckiego pt. „Młoda Polska”.
Fazy Młodej Polski
学び始める
I modernizm II neoromantyzm
Modernizm
学び始める
(fr. moderne) – nowoczesny, młodzi artyści manifestowali za pomocą tej nazwy nowoczesność i przełomowość swojej sztuki
Neoromantyzm
学び始める
II faza Młodej Polski, twórcy poszukiwali źródeł w twórczości romantyków, mieli podobne poglądy na rolę artysty, jednostki ludzkiej, sztuki. Zapanowała moda na Mickiewicza, Słowackiego. To w epoce Młodej Polski Przemysław Przesmycki, pseudonim Miriam, odkrywa Norwida.
Dekadentyzm
学び始める
(fr. decadence) – nazwa określająca pesymistyczną postawę wobec życia, bierność, znużenie, apatia, poczucie bezsensu ludzkiego życia.
Fin de siècle
学び始める
Koniec wieku, w tym kierunku przełomu XIX i XX wieku, dotyczącym wielu dziedzin (moda, kabaret, operetki, mniej literatura i światopogląd), dominowały tendencje dekadenckie, czyli atmosfera schyłkowości, końca cywilizacji i śmierci dotychczasowej kultury.
Impresjonizm
学び始める
(z fr. Impression – wrażenie) – nazwa pochodzi od działa Claude Monet’a „Impresja. Wschód słońca”. Impresjonizm miał na celu uchwycić ulotność chwili. Stosowano rozmycie, półtony, grę świateł i cieni oraz punktowe nakładanie farby.
Twórcy impresjonizmu
学び始める
Paul Verlaine - liryka, Władysław Podkowiński, Degas - malarstwo,
Symbolizm
学び始める
symbol dzięki swej wieloznaczności miał ogromną pojemność treściową, nie nazywał rzeczy wprost, posługiwał się sugestią, dlatego też mógł opisać to co ważne, a nie wyrażalne. ("Ludzie bezdomni" Stefana Żeromskiego, "Wesele" Stanisław Wyspiański)
Synteza sztuk
学び始める
Utwór ma w sobie elementy muzyczne i malarskie.
Katastrofizm
学び始める
postawa głosząca przekonanie, że cały świat dąży do katastrofy, zagłady, kataklizmu. Nie ma ratunku (zagłada wszelkich wartości) (np. Hymny Kasprowicza)
Schopenhauer
学び始める
filozofia pesymistyczna(przeznaczenie człowieka to cierpienie), nirwana (ucieczka w niebyt, stan „nieistnienia”, „spoczynku woli”), „sztuka dla sztuki”
Friedrich Nietsche
学び始める
gardził wizją człowieka jako słabej jednostki, głosił kult życia, tężyzny biologicznej. Jego dziełem jest także koncepcja nadczłowieka – jednostki silnej, powołanej do rządzenia, należącej do rasy panów
Henri Bergson
学び始める
głosił on: intuicjonizm – czyli, że nie można poznać świata przez doświadczenie ani przez racjonalne myślenie, ale jedynie za pomocą intuicji; koncepcja „elane vitale” to siły wewnętrzne, które tkwią w człowieku, z nich wynika ciągły rozwój, to wewnętrzna siła kieruje człowiekiem.
Prądy Młodej Polski
学び始める
naturalizm, realizm
Cechy naturalizmu
学び始める
narrator obiektywny, bohaterowie to osoby z niższych warstw społecznych, czasem wręcz z marginesu, w tekście występuje gwara oraz elementy turpizmu, np. "Chłopi" Reymonta
Cechy realizmu
学び始める
narrator obiektywny, trzecioosobowy, bohaterowie to przeciętni ludzie, odniesienie zdarzeń do rzeczywistości

コメントを投稿するにはログインする必要があります。