Historia - daty, pojęcia i osoby

776 r. p. n. e.

pierwsze igrzyska olimpijskie

753 r. p. n. e.

założenie Rzymu

490 r. p. n. e.

bitwa pod Maratonem

480r. p. n. e.

bitwa pod Termopilami i Salaminą

73-71 r. p. n. e.

powstanie Spartakusa

27 r. p. n. e.

upadek republiki rzymskiej, powstanie Cesarstwa Rzymskiego

476 r.

upadek Cesarstwa Zachodniorzymskiego

622 r.

powstanie Islamu, ucieczka Mahometa z Mekki do Medyny

800 r.

koronacja Karola Wielkiego na cesarza

843 r.

traktat w Verdun

966 r.

chrzest Polski

972 r.

bitwa pod Cedynią

997 r.

męczeńska śmierć św. Wojciecha

1000 r.

zjazd gnieźnieński

1018 r.

pokój w Budziszynie

1025 r.

koronacja Bolesława Chrobrego

1054 r.

schizma wschodnia

1066 r.

Wilhelm Zdobywca podbija Anglię

1095 r.

sobór w Clermont

1096 r.

pierwsza wyprawa krzyżowa

1122 r.

konkordat wormacki

1138 r.

testament Krzywoustego, początek rozbicia dzielnicowego

1226 r.

sprowadzenie Krzyżaków do Polski

1291 r.

upadek Akki – ostatniej twierdzy krzyżowców

1295 r.

koronacja Przemysła II

1308 r.

utrata Pomorza Gdańskiego, zajęci go przez Krzyżaków

1320 r.

koronacja Władysława Łokietka

1333 r.

śmierć Łokietka, koronacja Kazimierza Wielkiego

1343 r.

pokój wieczysty z Krzyżakami w Kaliszu

1364 r.

założenie Akademii Krakowskiej

1374 r.

przywilej koszycki

1385 r.

unia w Krewie

1410 r.

bitwa pod Grunwaldem

1411 r.

I pokój toruński

1444 r.

bitwa pod Warną

1454 r.

początek wojny trzynastoletniej z Zakonem Krzyżackim

1466 r.

II pokój toruński

1492 r.

odkrycie Ameryki przez Kolumba

1517 r.

wystąpienie Marcina Lutra

1525 r.

hołd pruski

1534 r.

powstanie kościoła anglikańskiego (Henryk VIII)

1555 r.

pokój w Augsubrgu

1545-1563 r.

sobór trydencki

1569 r.

unia lubelska

1573 r.

pierwsza wolna elekcja (Henryk Walezy)

1605 r.

dymitriada

1610 r.

bitwa pod Kłuszynem

1618-1648 r.

wojna trzydziestoletnia

1634 r.

pokój w Polanowie

1640 r.

wybuch rewolucji angielskiej

1648 r.

wybuch powstania Chmielnickiego (kozackiego)

1652 r.

liberum veto – po raz pierwszy

1654 r.

ugoda w Perejesławiu

1655-1660 r.

potop szwedzki

1657 r.

traktaty bydgosko-welawskie

1683 r.

bitwa o Wiedeń (odsiecz wiedeńska)

1688 r.

"sławetna rewolucja"

1707 r.

powstanie Wielkiej Brytanii (Anglia + Szkocja)

1717 r.

sejm 'niemy'

1764 r.

ostatnia wolna elekcja (Stanisław August Poniatowski)

1772 r.

I rozbiór Polski

1773 r.

"herbatka bostońska"

1776 r.

deklaracja niepodległości USA

1787 r.

konstytucja USA

1789 r.

wybuch rewolucji francuskiej

1791 r.

konstytucja 3. maja

1792 r.

powstanie republiki francuskiej; konfederacja targowicka

1793 r.

II rozbiór Polski

1794 r.

powstanie kościuczkowskie

1795 r.

III rozbiór Polski

1797 r.

powstanie Legionów Polskich we Włoszech

1804 r.

Napoleon cesarzem Francji; kodeks cywilny Napoleona

1805 r.

bitwa pod Austerlitz

1807 r.

powstanie Księstwa Warszawskiego

1812 r.

wyprawa rosyjska Napoleona

1813 r.

bitwa pod Lipskiem

1815 r.

bitwa pod Waterloo

1814-1815 r.

kongres wiedeński ("kongres tańczący")

1830 r.

wybuch powstania listopadowego

1846 r.

powstanie chłopów w Galicji (rabacja)

1848 r.

Wiosna Ludów w Europie

1861-1865 r.

wojna secesyjna

1863-1864 r.

powstanie styczniowe

1866 r.

wojna prusko-austriacka

1871 r.

zjednoczenie Niemiec

1905 r.

rewolucja w Rosji

1914-1918 r.

I wojna światowa

1917 r.

rewolucja lutowa i październikowa w Rosji; akt 5. listopada

1918 r.

pokój w Brześciu Litewskim; koniec I wojny światowej, pokój w Compiegne; Polska niepodległa

wiek

100 lat

era

okres w dziejach, zwykle zapoczątkowany jakimś doniosłym wydarzeniem

epoka

zamknięty w określonych ramach czasowych fragment dziejów

historia

nauka o przeszłości

źródła historyczne

wszystko, skąd możemy czerpać wiedzę o przeszłości

homo sapiens

człowiek rozumny

koczowniczy tryb życia

tryb życia oparty na braku stałego miejsca zamieszkania, ciągłym przemieszczaniu się

osiadły tryb życia

tryb życia polegający na stałym miejscu zamieszkania bez migracji

rewolucja neolityczna

proces przechodzenia ludzkości z koczowniczego na osiadły tryb życia (10 000 - 4000 r. p. n. e)

Mezopotamia

starożytna kraina na Bliskim Wschodzie, leżąca w dorzeczu Tygrysu i Eufratu

pismo klinowe

jedna z najstarszych na świecie odmian pisma, postała na Bliskim Wschodzie, stworzona najprawdopodobniej przez Sumerów ok. 3500 r. p. n. e.

politeizm

wiara w wielu bogów

ziggurat

mezopotamska świątynia o zmniejszających się schodkowo kolejnych tarasach

kodeks Hammurabiego

babiloński zbiór praw z XVIII w. p. n. e. zredagowany za panowania króla Hammurabiego; "oko za oko, ząb za ząb"

sieć nawadniająca (irygacyjna)

system nawadniania, polegający na dostarczaniu wody do gleby w miejsca suche, w celu uprawy roślin, po raz pierwszy zastosowany w starożytnym Egipcie i Mezopotamii

faraon

władca starożytnego Egiptu

monarchia despotyczna

ustrój, w którym cała władza skupiona jest w ręku jednej osoby, tytułującej się królem lub cesarzem (np. starożytny Egipt i faraonowie)

piramida

budowla w kształcie ostrosłupa prawidłowego czworokątnego, służąca jako grobowiec lub podbudowa dla świątyni, charakterystyczne dla kultury starożytnego Egiptu oraz prekolumbijskiej Ameryki

hieroglify

pismo obrazkowe w starożytnym Egipcie

papirus

materiał pisarski otrzymywane z tzw. trzciny papirusowej, w starożytności powszechnej dla delty Nilu, używany w starożytnym Egipcie

sarkofag

zdobiona trumna w kształcie skrzyni ceramicznej lub kamiennej, dekorowana techniką malarską lub rzeźbiarską, znana od czasów starożytnych

mumifikacja

proces konserwacji zwłok, zapobiegający ich rozkładowi

monoteizm

wiara w jednego Boga

Arka Przymierza

obiekt będący dla Żydów jednym z elementów ich przymierza z Bogiem Jahwe, miała zawierać kamienne tablice z tekstem Dekalogu

Ziemia Obiecana

biblijne miejsce, do którego Mojżesz prowadził Izraelitów po wyprowadzeniu ich z Egiptu i przeprowadzeniu przez Morze Czerwone.