Łacina prawnicza 1

 0    186 フィッシュ    jansolawa
印刷 遊びます 自分をチェック
 
質問 答え
A priori
学び始める
z założenia, z góry, uprzedzając fakty
Ab ovo
学び始める
"od jajka, od samego początku, Zygmunt Gloger pisze, że ab ovo u Rzymian pochodzi z ich przysłowia (łac.) ab ovo ad mala („od jajka do jabłek”), czyli „od początku do końca, gdyż Rzymianie wieczerze swoje rozpoczynali od jaj, a kończyli na jabłkach”[1].
Captatio benevolentiae
学び始める
zjednywanie sobie względów, życzliwości.
Casus belli
学び始める
powód do wojny
Cedant arma togae!
学び始める
niech oręż ustąpi przed togą, niech władza wojskowa ustąpi przed cywilną, niech nastanie pokój; cytat z mowy o swoim konsulacie Cycerona.
Cogito, ergo sum
学び始める
nyślę, więc jestem - Rene Descartes
Communi consensu
学び始める
za wspólną zgodą
Corpus delicti
学び始める
przedmiot przestępstwa – dowód rzeczowy świadczący o przestępstwie, ślad lub przedmiot stanowiący podstawę do przedstawienia wniosków dotyczących popełnionego czynu i sprawcy.
Sapienti sat
学び始める
mądremu wystarczy (pol. mądrej głowie dość dwie słowie)
Finis coronat opus
学び始める
koniec wieńczy dzieło
Memento mori
学び始める
pamiętaj o śmierci
O tempora! O mores!
学び始める
Co za czasy! Co za obyczaje!) – zdanie Cycerona z jego pierwszej mowy przeciw Katylinie. W dosłownym tłumaczeniu: O czasy, o obyczaje!
Per fas et nefas
学び始める
prawem i bezprawiem, nieprzebierając w środkach, wszelkimi dozwolonymi i niedozwolonymi środkami
Pro publico bono
学び始める
dla dobra publicznego – określenie oznaczające usługi profesjonalne wykonywane dobrowolnie i bezpłatnie, w interesie publicznym
Qui tacet, consentire videtur
学び始める
kto milczy, ten zdaje się zezwalać; jedna z zasad prawa kanonicznego.
Quod erat demonstrandum
学び始める
q.e.d. – skrót od łacińskiego zwrotu Quod erat demonstrandum (co było do udowodnienia). Najpowszechniej stosowanymi polskimi odpowiednikami są skróty c.n.d. („czego należało dowieść”), c.b.d.u. („co było do udowodnienia”), c.b.d.o. („co było do okazania”
Salus rei publicae suprema lex esto
学び始める
dobro republiki najwyższym prawem
Votum separatum
学び始める
zdanie odrębne – opinia inna niż głoszona przez większość, opinia nie mieszcząca się w proponowanych rozwiązaniach bądź zbiorach głosów.
Nauki historyczne
学び始める
science historical
ius
学び始める
prawo (jako całość)
quo iure
学び始める
jakim prawem!?
ipso iure
学び始める
z mocy samego prawa
ubi societas ibi ius
学び始める
gdzie społeczeństwo, tam prawo
fontes iuris
学び始める
źródła prawa
fontes iuris oriundi
学び始める
źródła powstania/pochodzenia prawa
fontes iuris cognoscendi
学び始める
źródła poznania prawa
ex nihilo
学び始める
z niczego
mos maiorum
学び始める
obyczaj przodków
longa consuetudo
学び始める
długi zwyczaj, ustaloną, jednolicie wykonywaną i trwałą praktykę postępowania w określonej sytuacji - prawo zwyczajowe
summum ius – summa iniuria
学び始める
summum jus summa injuri-a] (łc.) szczyt prawa to szczyt bezprawia; zbyt szczegółowe (bezwzględne) przestrzeganie prawa staje się przyczyną największej krzywdy.
adiuvandi iuris civilis gratia
学び始める
pretorskie wyjaśnianie przepisów prawa cywilnego
supplendi iuris civilis gratia
学び始める
pretorskie uzupełnianie istniejących luk w prawie cywilnym
corrigendi iuris civilis gratia
学び始める
pretorskie poprawianie przepisów prawa cywilnego
ius publicum – publicum ius est quod ad statum rei Romanae spectat
学び始める
Prawem publicznym jest prawo, które dotyczy pomyślności państwa
ius privatum – privatum ius – quod ad singulorum utilitatem spectat
学び始める
Prawem prywatnym jest toprawo, które dotyczy interesów poszczególnych osób.
ius est ars boni et aequi
学び始める
prawo jest sztuką dobra i słuszności; prawo jest sztuką tego, co dobre isłuszne;
ius civile – ius canonicum – utriusque iuris
学び始める
oboje praw (cywilne i kanoniczne); (doctor utriusque iuris – doktor obojga praw, tj. rzymskiego i kanonicznego)
ius cogens – ius dispositivum
学び始める
bezwzglednie obowiązujące
ius dispositivum
学び始める
przepisy wzglednie obowiązujące
ius particulare
学び始める
prawo partykularne, oddzielne
ius universale
学び始める
prawo powszechne, ogólne
ignorantia iuris nocet = ignorantia iuris non exculpat
学び始める
nieznajomość prawa szkodzi = nieznajomość prawa nie uwalnia, nie tłumaczy
ignorantia facti non nocet
学び始める
nieznajomość faktu nie szkodzi
glossa marginalis
学び始める
glosa na marginesie
glossa interlinealis
学び始める
glosa między wierszami
Franciscus Accursius, wł. Francesco Accorso, Accorso di Bagnolo
学び始める
(ur. 1182, zm. 1260) – włoski prawnik, jeden z najwybitniejszych przedstawicieli szkoły glosatorów i średniowiecznych komentatorów Kodeksu Justyniana – Corpus Iuris Civilis.
glossa ordinaria (Accursiusa)
学び始める
(1228) lub magistralis – Wielka Glosa czy Glossa Accursiana. Zdobyła uznanie także w sądownictwie, czego wyrazem było związane z jego dziełem powiedzenie: "Quidquid non agnoscit Glossa, non agnoscit curia", ("Czego nie zna glosa, tego nie zna sąd").
ius ducale
学び始める
prawo książęce(lex ducalis – ustawa książęca) zespół uprawnień księcia w stosunku do ludnościlub dóbr
forum
学び始める
agora (gr.), rynek, jarmark, plac, miejsce, sąd
forum Romanum
学び始める
rynek rzymski, inna nazwa to Forum Magnum – plac w starożytnym Rzymie, u stóp Kapitolu i Palatynu. Centrum polityczne i towarzyskie Rzymuokresu republiki.
Ecclesia vivit lege Romana
学び始める
Kosciół żyje (posluguje się) prawem rzymskim
neminem captivabimus nisi iure victum
学び始める
Nikogo nie więzimy, o ile go prawem nie przekonamy (przywilejnietykalności osobistej nadany szlachcie przez Wladysława Jagiełłę)
loca forensia
学び始める
miejsce gdzie sąrynki, miejsce sprawowania sądu (równoważne z kompetencją sądu)
forum liberum
学び始める
sąd, który można wybrać, czyli prawa wolnego handlu, które raz w tygodniu, w soboty, umożliwiało kupcom na rynku kazimierskim sprzedawanie mięsa poza jatkami
census fori
学び始める
wykaz sądów
privilegium fori
学び始める
przywilej (immunitet) sądu, np sądów wojskowych, duchownych
praescriptio fori
学び始める
zarzut niewłaściwości sądu; przypisany sąd; zarządzenie sali sądowej,-domniemanie prawne
actor sequitur forum rei
学び始める
dla osoby nie podlegającej sądom powszechnym, podobniePrezydent RP
formula processus
学び始める
formuła procesu
causae spirituales
学び始める
niezawisłość sądów kościelnych
causae saeculares
学び始める
sprawy świeckie
Teoria prawa i część ogólna prawa cywilnego
学び始める
The theory of law and the general part of civil law
lex perfecta
学び始める
dosł. prawo doskonałe - to norma prawna opatrzona sankcją nieważności.
lex plus quam perfecta
学び始める
dosł. prawo bardziej niż doskonałe - to norma prawna opatrzona sankcją represyjną (karną) oraz sankcją nieważności.
lex minus quam perfecta
学び始める
dosł - prawo mniej niż doskonałe - to norma prawna opatrzona sankcją represyjną (karną).
lex imperfecta
学び始める
dosł. prawo niedoskonałe - norma prawna pozbawiona jakiejkolwiek sankcji.
praeter legem
学び始める
obok ustawy – o działaniu nie stojącym w sprzeczności z prawem, ale i nie przewidzianym wprawie; poza prawem
contra legem
学び始める
wbrew ustawie
iuxta legem
学び始める
zgodnie z ustawą; zwyczaje zgodne z prawem
ratio legis
学び始める
cel ustawy, racja prawna, uzasadnienie ustawowe
ubi eadem legis ratio, ibi eadem dispositio
学び始める
gdzie ten sam cel, tam także takie samo uregulowanie (taka sama dyspozycja ustawy), w takich samych okolicznościach należy stosować takie same rozwiązania prawne
per analogiam
学び始める
przez podobieństwo, analogię
analogia legis
学び始める
wnioskowanie z ustawy; wnioskowanie poprzez ustalanie konsekwencji prawnych faktu, który nie jest jeszcze szczegółowo uregulowany w prawie
analogia iuris
学び始める
analogia z prawa) – analogia z ducha (istoty) prawa. wnioskowanie zcałego systemu prawa; wnioskowanie poprzez zastosowanie do stanu rzeczy, analogiaprawa nie uregulowanego w prawie regulacji dotyczącej podobnego stanu (w prawiecywilnym)
a contrario
学び始める
z przeciwieństwa, (wychodząc) z przeciwnego (założenia), przeciwnie, przeciwnym sposobem
praesumptio facti
学び始める
domniemanie faktyczne, relacja opiera się na przyjęciu prawdopodobieństwa wynikającego z doświadczenia życiowego; na podstawie pewnych faktów o innych, np.: domniemywa się, że podeszczu jezdnia jest śliska
praesumptio iuris
学び始める
domniemanie prawne, np. domniemanie
praesumptio iuris tantum
学び始める
domniemanie wzruszalne, domniemanie wyłącznie prawne, czyli usuwalne, – można je obalić dowodem przeciwnym – np.: domniemanie niewinności, domniemanie dobrej wiary, domniemanie ojcostwa w małżeństwie
praesumptio iuris ac de iure
学び始める
domniemanie prawne niewzruszalne – nie można go obalić dowodem przeciwnym; obecnie w polskim prawie występują wyjątkowo – np. rękojmia wiary ksiąg wieczystych
lex generalis
学び始める
ustawa ogólna
lex specialis
学び始める
ustawa specjalna, przepis szczególny
lex retro non agit
学び始める
ustawa (prawo) nie działa wstecz
desuetudo
学び始める
dosł. odwyknienie, odzwyczajenie, - jedna z reguł derogacyjnych - wygaśnięcie ustawy przez nieużywanie; zaprzestanie
lex posterior derogat legi priori
学び始める
prawo ustanowione później (pochodzące z aktów prawnych o tej samej mocy, np. z dwóch ustaw i tym samym stopniu szczegółowości) należy stosować przed prawem ustanowionym wcześniej.
lex specialis derogat legi generali
学び始める
prawo o większym stopniu szczegółowości (pochodzące z aktów prawnych otej samej mocy, np. z dwóch ustaw, obowiązujące w tym samym czasie) należy stosować przed prawem ogólniejszym.
lex posterior generalis non derogat legi priori speciali
学び始める
przepis ogólny późniejszy nie uchyla przepisu wcześniejszego szczególnego. Jedna z dyrektyw derogacyjnych stosowanych przy wykładni przepisów.
de lege lata
学び始める
o ustawie obowiązującej,
de lege ferenda
学び始める
o ustawie, która ma być uchwalona,
erga omnes
学び始める
wobec wszystkich, prawo/norma skuteczne wobec podmiotów trzecich, np. prawa rzeczowe
inter partes
学び始める
między stronami, np. zobowiązania z umów
da mihi factum, dabo tibi ius
学び始める
daj mi fakt, dam ci prawo; udowodnij fakt, a ja ci wskażę prawo (a przyznam ci rację, a wymierzę sprawiedliwość).
iura novit curia
学び始める
sąd (urząd) zna prawo, zasada prawna wskazująca na to, że sąd zna obowiązujące przepisy i stosuje je z urzędu, niezależnie od tego, czy strony postępowania się na nie powołują, czy nie.
sensu stricto
学び始める
w ścisłym znaczeniu
sensu largo
学び始める
w szerokim znaczeniu
clara non sunt interpretanda
学び始める
jasne teksty nie podlegają (nie wymagają) wykładni,
ex definitione
学び始める
(co wynika) zdefinicji
qui suo iure utitur, neminem laedit
学び始める
nikogo nie krzywdzi ten, kto korzysta ze swego prawa; kto korzysta ze swego prawa, nikomu nie szkodzi.
prior tempore potior iure
学び始める
pierwszy w czasie, lepszy w prawie; pierwszeństwo w czasie daje lepsze prawa
expressis verbis
学び始める
wypowiedziane wyraźnie słowami; dobitnymi słowami, wyraźnie, dokładnie
superfluum
学び始める
coś ponad; np. zbędne powtórzenia nie wnoszącego nowości do systemu prawa
numerus clausus
学び始める
określona liczba, liczba zamknięta, ograniczona np. ograniczone prawa rzeczowe
prima facie
学び始める
na pierwszy rzut oka,
inter vivos
学び始める
między żyjącymi, np. czynności prawne – umowy
mortis causa
学び始める
na wypadekśmierci, np. czynności prawne – zapis, testament
genus perire non censetur
学び始める
rzeczy oznaczone co do gatunku nie giną, gatunek nie ginie
causa solvendi
学び始める
celem jest zwolnienie się z obowiązku ciążącego na osobie dokonującej przysporzenia, czyli zmniejszenie się jej pasywów. Przykładem jest zapłata długu. powód zwolnienia się
causa donandi
学び始める
dokonuje się czynności tylko po to, żeby nastąpiło przysporzenie na rzecz innej osoby, bez żadnego ekwiwalentu. Przykładem jest darowizna. powodem jest darowizna.
causa obligandi vel acquirendi
学び始める
celem jest nabycie prawa lub innej korzyści majątkowej przez dokonującego przysporzenia, czyli zwiększenie jego aktywów. Przykładem będą sprzedaż i najem.
ad incertas personas
学び始める
do niepewnych osób; (oferty) adresowane do nieoznaczonego kręgu odbiorców
per facta concludentia
学び始める
przez zaistnienie pewnych faktów; w sposób dorozumiany
ad solemnitatem
学び始める
(forma czynności prawnej zastrzeżona) pod rygorem nieważności
ad probationem
学び始める
(forma czynności prawnej zastrzeżona) dla celów dowodowych
ad eventum
学び始める
(forma czynnościprawnej zastrzeżona) dla wywołania określonych skutków prawnych
reservatio mentalis
学び始める
zastrzeżenie dokonane w myśli, zmieniające treść słów wypowiedzianychgłośno; potajemne zastrzeżenie, restrykcja. Wola nie jest zgodna zoświadczeniem woli.
essentialia negotii
学び始める
przedmiotowo istotne składniki treści czynności prawnej – składniki treści czynności cywilnoprawnej, które określają typ tej czynności (w szczególności typ umowy) i charakter wynikającego z niej stosunku prawnego
naturalia negotii
学び始める
przedmiotowo nieistotne składniki treści czynności prawnej – składniki treści czynności cywilnoprawnej, które powinny się znaleźć w jej treści, jednakże jeśli strony ich do tej treści nie włączą, czynność jest ważna
accidentalia negotii
学び始める
podmiotowo istotne składniki treści czynności prawnej, które nie wpływająna istotę tej czynności jednakże mocą woli stron zostały podniesione do rangi istotnych.Np. warunek, termin, polecenie, kara umowna. dodatkowe ważności czynności prawnej
negotium claudicans
学び始める
„czynność prawna kulejąca”, czynność prawna dokonana przez osobę do tego nie niezdolną (np. małoletni) lub nieupoważnioną (np. pełnomocnik bez upoważnienia
dies a quo
学び始める
termin początkowy
dies ad quem
学び始める
termin końcowy
computatio civilis
学び始める
sposób liczenia czasu od dnia zdarzenia, w której najmniejszą jednostką obliczania czasu jest doba, tzw. komputacja rzymska...
computatio a momento ad momentum
学び始める
sposób liczenia czasu – sposób bardzo dokładny (określona godzina) – od godziny zdarzenia
ex tunc
学び始める
od samegopoczątku zawarcia, z mocą wsteczną
ex nunc
学び始める
od teraz, odzaraz, od tej pory
ex contractu
学び始める
(wynikły) z umowy(kontraktu)
ex delicto
学び始める
(wynikły) z czynu niedozwolonego (deliktu)
verba legis
学び始める
brzmienie ustawy
Prawo rzeczowe
学び始める
property law
res omnium communes
学び始める
rzeczy wspólne wszystkim ludziom
superficies solo cedit
学び始める
to co jest ponad powierzchnią przypada gruntowi
iura in re aliena
学び始める
prawa na rzeczy cudzej, ograniczone prawa rzeczowe
actio in rem – erga omnes
学び始める
powództwa o ochronę praw na rzeczy – wobec wszystkich (ale in personam –inter partes)
ius possidendi
学び始める
prawo do posiadania rzeczy
ius utendi
学び始める
uprawnia do użytkowania (używania) rzeczy
ius fruendi
学び始める
uprawnia do pobierania pożytków i przychodów z rzeczy,
ius abutendi
学び始める
uprawnia do dyspozycji faktycznej, prawo zużycia rzeczy, zmniejszenia rzeczy.
ius disponendi
学び始める
prawo rozporządzania (dysponowania) rzeczą
ius alienandi
学び始める
prawo wyzbycia sie rzeczy
ius infinitum
学び始める
prawo nieograniczone, prawo niczym nieograniczone
nemo plus iuris ad alium transferre potest quam ipse habet
学び始める
nikt nie może przenieść na drugiegowięcej praw niż sam posiada
solo consensu
学び始める
samym porozumieniem, z samego porozumienia
accessio possessionis
学び始める
doliczenie posiadania
accessio temporis
学び始める
doliczenie czasu
in statu usucapiendi
学び始める
w sytuacji prowadzącej do zasiedzenia
lege non distinguente
学び始める
ustawa nie czyni różnicowania
dominium directum
学び始める
własność zwierzchnia (senior)
dominium utile
学び始める
własność użytkowa(wasal)
condominium pro indiviso
学び始める
współwłasność niepodzielna
rei vindicatio - cum omni causa
学び始める
skarga wydobywcza (wystąpienie o zwrot rzeczy) – z każdego powodu, zkażdej przyczyny
actio negatoria
学び始める
skarga o naruszenie posiadania, zwrot rzeczy przy naruszeniu wykonania pr. własności
non facere/ pati
学び始める
znosić nie czynić – ten kto ma grunt obciążony prawem innego
dare
学び始める
danie
facere
学び始める
czynienie
non facere
学び始める
nieczynienie
omittere
学び始める
zaprzeczenie
pati
学び始める
znoszenie
confusio
学び始める
pomieszanie (np. ruchomości z nieruchomościami)
ususfructus
学び始める
użytkowanie, służebność osobista polegająca na prawie używania cudzej rzeczy i pobierania zniej wszystkich pożytków bez naruszenia jej substancji – bez zużycia
servitus in faciendi consistere nequit
学び始める
służebność nie może polegać na pozytywnym działaniu (facere) ze strony właściciela nieruchomości służebnej
corpus
学び始める
faktyczneposiadanie, fizyczne władanie rzeczą przez posiadacza (animus – wola posiadania)
animus rem sibi habendi, animus possidendi
学び始める
wola posiadania dla siebie
nemo sibi ipse causam possessionis mutare potest
学び始める
nikt sam dla siebie nie może zmienić przyczyny posiadania
precario dans - accipiens
学び始める
precario dans – oddający w precarium; precario accipiens – prekarzysta, otrzymujacy w precarium; precarium – umowa polegająca na oddaniu rzeczy na prośbę w bezpłatne używanie z obowiązkiem zwrotu na każdoczesne żądanie
beneficium possessionis
学び始める
dobrodziejstwo posiadania
cautio damni infecti
学び始める
kaucja (gwarancja) za szkodę, która będzie wyrządzona – stypulacja ocharakterze gwarancyjnym – odszkodowawczym
traditio corporalis
学び始める
wręczenie (wydanie) rzeczy (art. 348 KC), jedna z form przeniesienia posiadania.
possessio vitiosa – non vitiosa
学び始める
posiadanie wadliwe – niewadliwe, np. siła
longa manu traditio
学び始める
przekazanie posiadania przez wskazanie bez fizycznego zetknięcia z nią; jedna z form przeniesienia posiadania.
animus possidendi pro alieno
学び始める
wola posiadania dla drugiego
traditio corporalis
学び始める
wręczenie (wydanie) rzeczy (art. 348 KC), jedna z form przeniesienia posiadania.
longa manu traditio
学び始める
przekazanie posiadania przez wskazanie bez fizycznego zetknięcia z nią; jedna z form przeniesienia posiadania.
constitutum possessorium
学び始める
sposób przeniesienia posiadania bez rzeczywistego przekazania, wręczeniarzeczy (traditio), wyłącznie na podstawie porozumienia stron, jeśli przenoszącywłasność zatrzymuje rzecz we władaniu,
traditio brevi manu
学び始める
polega na tym, że następuje przeniesienie possessio z posiadacza na dzierżyciela mocą samej umowy zawartej między posiadaczem a dzierżycielem, dzierżyciel miał już corpus, teraz mocą samej umowy przechodzi na niego posiadanie
ius retentionis
学び始める
prawo retencji, prawo zatrzymania
ius tollendi
学び始める
upoważnienie lokatora, dzierżawcy, wierzyciela zastawnego do usunięcia i odebrania przy zwrocie przedmiotu wszelkich poczynionych inwestycyj.
conditio sine qua non
学び始める
warunek bez którego nie, warunek konieczny, nieodzowny, konieczne i niezbędne działanie, stan lub składnik
niemini deneganda
学び始める
nikomu nie mozna odmowic
Prawo spadkowe
学び始める
Law of Succession
ex lege
学び始める
wg ustawy, z mocyprawa
successio in universitatem
学び始める
sukcesja (nabycie praw) w całości, pod tytułem ogólnym, np. przyjęcie spadku w całości (zob. 4 rodzaje sukcesji w prawie rzymskim – spadkobranie, conventio immarrum, abrogatio, bonorum emptio!)
nemo plus iuris ad alium transferre potest quam ipse habet
学び始める
nikt nie może przenieść więcej praw niż sam posiada
nasciturus pro iam nato habetur
学び始める
Nasciturus pro iam nato habetur
nasciturus pro iam nato habetur quotiens decommodis eius agitur
学び始める
mający się narodzić(dziecko poczęte) jest uważany za już narodzonego, ilekroć chodzi o jego korzyści (fikcja prawna).
in capita
学び始める
według głów (naszczyciewierzchołku)
in stirpes
学び始める
według szczepów (u podstawy), np. dzieci dziedziczące zamiast ojca później zmarłego
cum animo testandi
学び始める
z wolą (zamiarem), myślą testowania

コメントを投稿するにはログインする必要があります。