Męski układ płciowy

Skład męskiego układu rozrodczego

jądro, drogi wyprowadzające nasienie (najądrze, nasieniowód, cewka moczowa męska), gruczoły dodatkowe (pęcherzyki nasienne, gruczoły opuszkowo-cewkowe), zewnętrzne narządy płciowe (moszna, prącie)

Jądro - typ gruczołu

cewkowy

Powrózek nasienny - skład

nasieniowód, tętnice, żyły i nerwy; wisi na nim najądrze

Osłonka pochwowa - opis, nabłonek

Podwójna błona, blaszka trzewna (otacza jądro) i ścienna (wyściela mosznę); obie blaszki pokrywa nabłonek jednowarstwowy płaski

Sródjądrze

zgrubienie błony białawej w tylnej części jądra, odchodzą od niego przegrody łącznotkankowe płacików jądra

Płaciki jądra - ilość, opis

200-300; każdy zawiera 1-4 kanalików krętych (otoczonych tkanką łączną wiotką), które zbiegają się w kanaliki proste, a te - w kanaliki sieci jądra

Komórki Leydiga

tzw. komórki śródmiąższowe, produkują hormony płciowe

Kanaliki kręte - skład

nabłonek plemnikotwórczy (z kom. podporowymi Sertolego); błona własna

Skład nabłonka plemnikotwórczego

Kom. Sertolego, szerego komórek spermatogenezy (4-8 warstw)

Spermatogeneza

Zachodzący w kanalikach krętych jądra proces powstawania plemników w wyniku kolejnych przekształceń spermatogonii

Hormony wpływające na spermatogenezę

hormony gonadotropowe FSH i LH, testosteron

Spermatocytogeneza

przekształcenie spermatogonii w spermatydy ze zredukowaną o połowę liczbą chromosomów

Rodzaje spermatogonii

Ad, Ap, B

Apermatogonie Ap

(jasne jądra, równo rozproszona chromatyna); dziela się mitotycznie bez całkowitej cytokinezy; po ich drugim podziale powstają cztery spermatogonie B połączone mostkami cytoplazmatycznymi

Spermatocyty I rzędu

kom. powstałe ze spermatogonii B, przesuwają się do światła kanalików krętych i są otaczane przez wypustki cytoplazmatyczne kom. Sertolego, wchodzą w mejozę

Efekt I podziału mejotycznego

dwa spermatocyty II rzędu posiadające po 23 chromosomy składające się z dwóch chromatyd (połowę mniejsze spermatocytów I rzędu, połączone mostkami cytoplazmatycznymi)

Spermiogeneza

trwający ok. trzech tygodni proces przekształcania spermatyd w plemniki

Zmiany w spermatydach prowadzące do powstania plemników

powstawanie akrosomu, wytwarzanie witki, przekształcenie się jądra komórkowego

Budowa plemnika

ok. 60μm długości; główka, szyjka, wstawka, witka

Główka plemnika

kształt spłaszczonej gruszki, zawiera jądro kom., któego błona NIE POSIADA porów jądrowych, jądro pokryte akrosomem

Wsatawka plemnika

część główna - aksonema z układem mikrotubul 9x2 obwodowe z włóknami grubymi (filamenty pośrednie otoczone przez mitochondria otoczone pochwą mitochondrialną)) i 1x2 centralna

Białka kurczliwe wici

Spemiozyna i flaktyna

Dojrzewanie plemników

Niedogromadzą się w przewodzie najądrza, gdzie pod wpływem testosteronu dojrzewają (uzyskują zdolność do ruchu)

Reakcja akrosomalna plemnika

uwolnienie enzymów akrosomalnych po zbliżeniu się plemnika do kom. jajowej, dochodzi do rozproszenia kom. wieńca promienistego oraz rozpuszczenie osłonki przejrzystej kom. jajowej; początek procesu zapłodnienia

Zadanie bariery krew-jądro

izolacja środowiska wewnetrznego kanalika krętego od krwi zawierającej antygeny, które moga uszkodzić plemniki

Błona własna kanalika krętego - skład

błona podstawna nabłonka plemnikotwórczego, warstwa środkowa (kom. mioidalne - słabo kurczliwe, z włókienkami aktyny i miozyny, pęcherzykami wydzielniczymi) warstwa zewnętrzna (tkanka łączna z fibroblastami)

Komorki Sertolego

wysokie kom. na błonie podstawnej nabłonka plemnikotwórczego, sięgające do światła kanalika krętego jądra, pomiędzy nimi leżą kom. szerego spermatogenezy

Kształt komórek Sertolego

nieregularny kształt, liczne wypustki, tylko część podstawna jest gładka, powierzchnie boczne tworzą liczne fałdy i zagłębienia, które obejmują kom. szeregu spermatogenezy

Komórki Sertolego - organella

owalne jądro w części podstawnej, jasna, słabo barwliwa cytoplazma, dobrze rozwinięte SER, liczne wydłużone mitochondria, słabo rozwinięty RER, lizosomy, glikogen, kropelki tłuszczu, krystaloidy Spangaro

krystaloidy Spangaro

struktury charakterystyczne dla cytoplazmy kom. Sertolego

Połaczenia kom. Sertolego

Między sobą: połaczenia zamykające oraz jonowo metaboliczne (neksus), z błoną podstawną hemidesmosomy

Co wydzielają kom. Sertolego?

płyn stanowiący środowisko dla plemników (wys. stęż. testosteronu), androgeny i niewiele estrogenów, inhibiny M, hormon podobny do luliberyny; białko wiążące androgeny; aktywator plazminogenu; czynniki TGF, IGF

Inhibina M

produkowana przez kom. Sertolego, hamuje wydzielanie hormonów gonadotropowych,

ABP

białko wiążące androgeny, zapewnia wysokie stężenie testosteronu w jądrze i najądrzu

Komórki Leydiga

kom. śródmiąższowe leżące w małych grupach w tkance łącznej pomiędzy kanalikami krętymi jądra, czasem w tk. łącznej najądrza; tzw. gruczoł śródmiąższowy jądra

Komórki Leydiga - organella

Liczne mikrokosmki, okrągłe, pęcherzykowate jądro z ziarnistą chromatyną i 1-2 jąderkami; kwasochłonna cytoplazma, SER i mitochondria (synteza sterydów!), aparat Golgiego, słaby RER, krople tłuszczu, lipofuscyna i krystaloidy Reinkego

Krystaloidy Reinkego

pałeczkowate białkowe wtręty w cytoplazmie kom. Leydiga o nieznanej funkcji

Substancje syntezowane przez kom. Leydiga

androgeny (testosteron, dihydroksytestosteron, androstendiol), oksytocyna, MSH)h. melanotropowy), endorfiny, TGF-β

Działanie androgenów

pobudzanie spermatogenezy, powstawanie II-rzędowych cech męskich, działanie anaboliczne na masę mięśniową

Oksytocyna

zwiększa kurczliwość kom. mioidalnych w błonie własnej

Rola MSH

hormon melanotropowy, wraz z endorfinami pobudza komórki podporowe jądra

TGF- β

transformujący czynnik wzrostu β, wpływa na wydzielanie

Drogi wyprowadzające jądra

Kanaliki proste jądra -> kanaliki sieci jądra

Kanaliki proste jądra

początek: miejsce zaniku kom. szeregu spermatogenezy; mniejsza średnica niż krętych; nabłonek jednowarstwowy walcowaty, który przechodzi w sześcienny, na błonie podstawnej z tkanki łącznej

Kanaliki sieci jądra

nabłonek jednowarstwowy szescienny z mikrokosmkami i pojedynczymi rzęskami, odchodzą od nich kanaliki odprowadzające jądra do głowy najądrza

Najądrze - budowa anatomiczna i histologiczna

Anatomiczna: głowa, trzon i ogon; histologiczna: kanaliki odprowadzające jądra i przewód najądrza

Ujście kanalików odprowadzających jądra

do głowy najądrza i zwiniętego przewodu najądrza w części głowy, trzonie i ogonie najądrza; przedłuża się w nasieniowód

Nabłonek w kanalikach wyprowadzających jądra

jednowarstwowy dwurzędowy o różnej wysokości komórek (przekrój poprzeczny pofałdowany); kom. walcowate z rzęskami, kom. sześcienne (gruczołowe, z mikrokosmkami), podstawne (ubogie w organella, nie dochodzą do światła)

Błona podstawna kanalików odprowadzających jądra

otoczona przez tkankę łączną wiotką (tzw. błoną własną); zawiera kom. mięśniowe gładkkie

Przewód najądrza

Zaczyna się w głowie, biegnie przez cały narząd, regularne światło, im bliżej ujścia, tymn mniejsza średnica i mniejsza wysokosć kom. nabłonka (jednowarstwowy walcowaty dwurzędowy)

Rodzaje komórek nabłonka jednowarstwowego walcowatego dwurzędowego w przewodzie najądrza

komórki walcowate i kom. podstawne

Komórki walcowate przewodu najądrza

długie, nietypowe mikrokosmki, jądro w części podstawnej, nad nim aparat Golgiego, RER, lizosomy, pęcherzyki pinocytarne i ziarnistości wydzielnicze

Komórki podstawne przewodu najądrza

leżą na błonie między kom. walcowatymi, nie dochodzą do powerzchni, małe o zaokrąglonym kształcie, ubogie w organella, uważane za kom. prekursorowe dla walcowatych

Inne komórki przewodu najądrza

limfocyty cytotoksyczne i komórki NK (ochrona przed antygenami plemników)

Błona podstawna przewodu najądrza

Cienka, otoczona tkanką łączną wiotką z włóknami kolagenowymi, naczyniami włosowatymi i zakończeniami AUN, im bliżej nasieniowodu, tym więcej kom. mięśn. ułożonych okrężnie

Funkcje najądrza

magazynowanie i dojrzewanie plemników, absorpcja płynu kanalikowego, wchłanianie testosteronu i inhibiny, wydzielanie substancji wpływ. na dojrzewanie plemników, fagocytoza i trawienie wadliwych plemn

Substancje wpływające na dojrzewanie plemników wydzielane w najądrzu

glikoproteiny, glicerolfosforylocholina, kwas sialowy, karnityna

Działanie glikoprotein, glicerolofoforylocholiny i kwasu sialowego

zasłaniają receptory błonowe zlokalizowane na główkach plemników, które ulegają rozkładowi dopiero w drogach rodnych kobiety

Funkcja karnityny

warunkuje prawidłową funkcję kom mięśn gładkich najądrza, razem z Ca2+ i białkiem CRBP wiążącym wit. A wpływa na uzyskanie zdolności ruchu przez plemniki

Nasieniowód

Parzysty kanał łączący przewód najądrza z częścią sterczową cewki moczowej, w odcinku końcowym rozszerza się w bańkę (magazyn plemników)

Bańka nasieniowodu

Poszerzenie nasieniowodu, zwęża się w części dystalnej, dochodzi do niego przewód odprowadzający pęcherzyków nasiennych, gdzie zaczyna się przewód wytryskowy nasieniowodu do cewki moczowej

Warstwy ściany nasieniowodu

błona śluzowa, mięśniowa i przydanka

Błona śluzowa nasieniowodu

podłużnie pofałd., nabł. 1warstwowy walc. 2rzędowy (kom walc. niższe, kosmki krótsze niż w przewodzie najądrza i kom podstawne), mikrokosmki znikają przy bańce, nabł. na błonie podstawn, pod nią leży właśc. bł. śluz. z tk. łącz. wiotkiej z wł. spręż.

Błona mięśniowa

Trzy warstwy kom. mięśn gładkich; wewnetrzna - kom ułożone podłużnie, środkowa - okrężnie, zewnętrzna - podłużnie; gruba mięśniówka umożliwia szybkie przesuwanie plemników

Przydanka

tkanka łączna wiotka z naczyniami krwionośnymi, chłonnymi i nerwami; łączy nasieniowód z otoczeniem

Gruczoły dodatkowe męskiego układu płciowego

pęcherzyki nasienne (gruczoły pęcherzykowe), gruczoł krokowy (prostata), gruczoły opuszkowo-cewkowe

Pęcherzyki nasienne

uchyłki nasieniowodu w kształcie cewek, część dalsza jest szersza i ślepo zakończona, a bliższa uchodzi w postaci przewodu wyprowadzającego do bańki nasieniowodu

Budowa ściany pęcherzyków nasiennych

błona śluzowa (tk. łączna wiotka, pofałdowana, z nabł. 1-warstwowego walc. dwurzęd. - kom gruczołowe i walcowate); błona mięśniowa (2 warstwy - zewnetrzna podłużna, wewnętrza okrężna); przydanka z tk. łącz. wiotkiej z wł. spręż. i kolag.

Komórki walcowate nabłonka

kom. walcowate, z mikrokosmkami, bez rzęsek, ziarna wydzielnicze w szczytowej części; ich czynnośc pobudzają androgeny a hamują estrogeny

Wydzielina pęcherzyków nasiennych

jasny, lepki płyn, odczyn zasadowy - 70-80% objętości nasienia;

Zawartość wydzieliny pęcherzyków nasiennych

fruktoza, tłuszcze, białka (gł. globuliny), sole mineralne, kwas askorbinowy, cytrynowy i prostaglandyny.

Gruczoł krokowy

otacza początkowy odcinek cewki moczowej, ma trzy płaty (lewy, prawy i środkowy - ten może przerastać, powodując problemy z oddawaniem moczu)

Torebka prostaty

Torebka włóknista, pod nią kilka warst kom. mięśn. gładkich, które wraz z włóknami kolagenowymi wnikają do narządu i dzielą go na zraziki

Zrąb prostaty

substancja podstawowa, kom. mięśn. gładkie, fibroblasty i włokna kolagenowe

Miąższ prostaty

30-50 gruczołów o budowie cewkowo-pęcherzykowej, ich przewody wyprowadzające często łączą się ze sobą i w rezultacie jest ich 25-30, uchodzą do cewki moczowej w okolicy ujścia przewodo. w wytryskowych

Gruczoły cewkowo-pęcherzykowe prostaty

gruczoły błony śluzowej, grucz. bł. podśluzowej, gruczoły główne ułożone koncentrycznie wokół cewki

Gruczoły błony śluzowej

niewielka grupa gruczołów uchodzących bezpośrednio do cewki moczowej

Gruczoły błony podśluzowej

większa grupa gruczołów uchodzących do cewki moczowej krótkimi przewodami odprowadzającymi

Gruczoły główne

największa grupa gruczołów leżących najbardziej obwodowo i posiadające najdłuższe przewody odprowadzające

Nabłonki występujące w częściach wydzielniczych prostaty

jednowarstwowy walcowaty wielorzędowy, jednowarstwowy walcowaty, czasem jednowarstwowy sześcienny i jednowarstwowy płaski

Działanie hormonów na kom nabłonka

Androgeny zwiększają wzrost i wydzielanie, a estrogeny - hamują

Błona podstawna nabłonków prostaty

cienka, pod nią znajduje się błona śluzowa z tkanki łącznej wiotkiej z licznymi włóknami kolagenowymi i sprężystymi, błonę śluzową otaczają pęczki kom. m. gładkich

Kamyki/ciałka sterczowe

owalne lub okrągłe twory o budowie warstwowej spotykane w świetle pęcherzyków i cewek wydzielniczych prostaty, zbudowane ze skondensowanych, czasem zwapniałych białek i węglowodanów; ich liczba wzrasta z wiekiem

Wyściółka przewodów odprowadzających prostaty

nabłonek jednowarstowyw walcowaty przechodzący ku cewce moczowej w sześcienny, a anwet przejściowy

Wydzielina gruczołu krokowego

płyn/sok sterczowy o kwaśnym odczynie, zawiera białka, wolne aminokwasy, kwas cytrynowy, fosfatazę kważną i zasadową, fruktozę, fibrynolizynę, hialuronidazę, transaminazy, cynk, sód, potas i wapń

Spermina

białko wchodzące w skład soku sterczowego, odpowiedzialne za charakterystyczny zapach spermy

Gruczoły opuszkowo-cewkowe

parzyste gruczoły leżące w przeponie moczowo-płciowej na wys.cz. błoniastej cewki, czasami są rozproszone pomiędzy mięśniami

Rodzaj gruczołów opuszkowo-cewkowych

cewkowo-pęcherzykowe

Budowa gruczołów cewkowo-pęcherzykowych

., podziel. na zraziki przez tk. łącz. wiotk, w niej wyst. kom. m. gładkie oraz wł. mięśn pp; odc wydzielnicze z nabł. 1warstwowym walc.; przewody odprowadzające długie, nabł. 1warstwowy walc. -> w wielowarstw. walc., i uchodzą do cz. bloniastej cewki

Od czego zależy wysokosć kom. gruczołów opuszkowo-cewkowych

Od stanu czynnościowego gruczołu - komórki wypełnione wydzieliną są niższe

Wydzielina gruczołów opuszkowo-cewkowych

śluz z galaktozą i kwasem sialowym; podczas wytrysku jest wydalana najwcześniej, co ułatwia przechodzenie nasienia przez cewkę

Prącie - budowa anatomiczna

nasada (łączy się z przeponą moczowo-płciową, kośćmi łonowymi i spojeniem łonowym), trzon, żołądź (stożkowate zgrubienie oddzielone od trzonu rowkiem końcowym)

Struktury wzwodowe prącia

Zbudowane z tkanki łącznej włóknistej zbitej, otoczone błoną białawą; dwa ciała jamiste i jedno gąbczaste

Ciała jamiste

po stronie grzbietowej prącia, system jam wysłanych śródbłonkiem oddzielonych od siebie beleczkami z tkanki łącznej włóknistej; jamy w cz. obwodowej są większe; występują połączenia tętniczo-żylne

Ciało gąbczaste

Leży po stronie brzusznej, leży w nim cz. jamista cewki moczowej, na końcu przekształca się w żołądź; jamy mają tę samą wielkosć w całej strukturze, a dzielące je beleczki mają więcej włókien sprężystych, mniej mięśniowych

Osłonki ciał jamistych

powięź głęboka prącia (łączna włóknista + wł. spręzyste); powięź powierzchowna prącia (wiotka o luźnym utkaniu + wł. spręż. nerwy i naczynia), błona mięśniowa (m. gład. ułożone w sieć); skóra (bez tkanki tłuszczowej i podskórnej)

Żołądź

przedłużenie i stożkowate zgrubienie ciała gąbczastego, bez ciał jamistych, ze skomplikwanym splotem żylnym

Osłonki prącia w orębie żołędzi

brak błony białawej, na poeirzchni cienka warstwa skóry nieowłosionej z gruczołami łojowymi, nabłonek wielowarstwowy płaski nierogowaciejący

Napletek

ruchomy fałd skórny pokrywający żołądź prącia; blaszka wewnetrzna (podobna do błony śluzowej, ale z gruczołami łojowymi - gruczoły napletkowe Tysona)

Struktury wzwodowe prącia

połączone ze sobą przestrzenie naczyniowe wypełniające się krwią podczas wzwodu

Co dostarcza krew do prącia

tętnica pracia -> tętnice grzbietowe i głębokie

Co odprowadza krew z prącia

żyły połączone anastomozami tętniczo-żylnymi z tętnicami głębokimi

Tętnice spiralne/ślimakowate

odgałęzienia tętnic głębokich doprowadzające krew do ciał jamistych i gąbczastego, w czasie erekcji wyprostowują się i poszerzają, co powoduje napływ krwi

Co powoduje napełnianie się jam w czasie wzwodu

Zamykanie się anastomoz tętniczo-żylnych w wyniku pobudzenia nerwów przywspółczulnych; zaciskanie światła żył cienkościennych odprowadzających krew z jam

Co powoduje odpływ krwi z jam?

Nerwy przywzpółczulne przestają dostarczać impulsy, anastomozy otwierają się i krew odpływa ze struktur wzwodowych