Rodzina – najważniejsze pojęcia i definicje

Rodzina (definicja)

grupa osób połączonych stosunkiem małżeńskim i rodzicielskim; podstawowa, pierwotna, najdawniejsza i najpowszechniejsza forma życia społecznego

Funkcje rodziny

prokreacyjna (zaspokajanie potrzeby posiadania potomstwa); ekonomiczna (zaspokajanie potrzeb materialnych); socjalizacyjna (wychowywanie dzieci); kulturowa (przekazywanie dziedzictwa kulturowego); rekreacyjna (zaspokajanie potrzeby relaksu i wzmacniania więzi rodzinnych)

Wiek zawierania małżeństwa (prawo)

ukończończone 18 lat w dniu zawarcia związku małżeńskiego (sytuacja szczególna: sąd rodzinny może zezwolić na zawarcie związku kobiecie, która ukończyła 16 lat)

Nie może zawrzeć małżeństwa

osoba w nieodpowiednim wieku; osoba ubezwłasnowolniona (chora psychicznie, niedorozwinięta umysłowo); osoba już pozostająca w ważnym związku małżęńskim (zakaz poligamii); krewni w linii prostej (kazirodztwo); powinowaci, przysposabiający i przysposabiani (w szczególnych przypadkach sąd może zezwolić tym osobom na zawarcie małżeństwa)

Zakończenie małżeństwa

unieważnienie (w przypadku zawarcia małżeństwa gdy jest ono prawnie zabronione); ustanie małżeństwa (śmierć jednego z małżonków, uznanie za zmarłego, rozwód)

Rozwód (prawo)

sąd okręgowy decyduje na ile zupełny i trwały jest rozpad pożycia

Rozwód (rodzaje)

za porozumieniem stron; z orzeczeniem o winie

Separacja

stan prawny mający podobne konsekwencje prawne jak rozwód (może być zniesiona i nie daje możliwości zawarcia nowego związku)

Wspólnota majątkowa

wszelkie dobra materialne wniesione przez małżonków w trakcie trwania małżeństwa są wspólne, chyba że zostało to uregulowane odrębną umową (intercyza)

Pokrewieństwo (definicja)

stosunek rodzinny - dwoje ludzi pochodzi od tego samego przodka

Stopień pokrewieństwa

liczba pokoleń dzielących członków rodziny od wspólnego przodka

Pokrewieństwo (rodzaje)

w linii prostej (gdy jeden członek rodziny pochodzi od drugiego - wnuk i dziadek); w linii bocznej (gdy przodek jest wspólny, ale członkowie rodziny nie pochodzą jeden od drugiego - kuzyni)

Wstępni

krewni, od których członek rodziny pochodzi - przodkowie (rodzice, dziadkowie)

Zstępni

krewni pochodzący od wspólnych przodków - potomkowie (dzieci, wnuki)

Powinowactwo

związek jednego z małżonków z rodziną drugiego małżonka; może ulec wygaśnięciu wraz z rozpadem małżeństwa; liczy się w stopniach, jak pokrewieństwo

Władza rodzicielska

prawa przysługujące rodzicom i obowiązki jakie mają wobec dzieci, aż do momentu osiągnięcia przez nie pełnoletności (ukończenie 18 roku życia)

Prawa rodziców

prawo do wychowania dzieci zgodnie z własnymi zasadami i wyznawaną religią; prawo do sprawowania nadzoru nad majątkiem dziecka

Obowiązki rodziców

obowiązek zapewnienia dziecku warunków do właściwego rozwoju; obowiązek dbałości o działanie w interesie dziecka; przygotowanie dziecka do funkcjonowania w społeczeństwie

Kuratela

sądowo ustanowiona ochrona osoby bądź jej spraw majątkowych, gdy nie może ona sama prowadzić swoich spraw (dzieci, osoby ubezwłasnowolnione)

Adopcja

przysposobienie - uznanie cudzego dziecka za swoje

Modele rodziny

matriarchat (dominacja kobiety - np. w społeczeństwach neolitycznych); patriarchat (dominacja mężczyzny - np. w starożytnym Rzymie); rodzina partnerska (jednakowe prawa i obowiązki obojga rodziców)

Zagrożenia rodziny

ekonomiczne (bezrobocie, wzrost kosztów utrzymania, wysokie koszty kształcenia); zmiana modelu rodziny (rodziny niepełne, małżęństwa bezdzietne); patologie (alkoholizm, narkomania, przemoc, konfilkty rodzinne)