Genetyka (ważne nazwiska i pojęcia)

5  2    115 フィッシュ    lenka1
mp3をダウンロードする 印刷 遊びます 自分をチェック
 
質問 język polski 答え język polski
genetyka
学び始める
z języka greckiego genetes, czyli zrodzony; nauka zajmująca się zjawiskiem dziedziczności i zmienności organizmów na podstawie informacji genetycznej zawartej w kwasach nukleinowych DNA i RNA
Gregor Mendel
学び始める
zakonnik z Moraw, jako pierwszy opisał prawa rządzące zjawiskiem dziedziczności cech
Thomas Hunt Morgan
学び始める
twórca teorii dziedziczności opartej na chromosomach (sprostowanie do II prawa Mendla)
Frederick Griffith
学び始める
Przeprowadził eksperyment udowadniajacy zjawisko transformacji wśród bakterii.
Joachim Hammerling
学び始める
Przeprowadził doświadczenie, wskazujące jądro jako ośrodek komórki, zawierający materiał dziedziczny.
Oswald Theodore Avery
学び始める
Wraz ze współpracownikami udowodnił, że to DNA jest nośnikiem informacji genetycznej.
James D. Watson i Francis Crick
学び始める
Określili strukturę przestrzenną DNA.
Frederick Sanger
学び始める
Opracował technologię pozwalajacą odczytywać sekwencję nukleotydów DNA.
Human Genome Project
学び始める
rok 2003 - ogłoszenie sekwencji 99% genomu człowieka w ramach badań, określonych jako Human Genome Project
DNA
学び始める
kwas deoksyrybonukleinowy, jeden z kwasów nukleinowych, polimer zbudowany z pojedynczych jednostek (monomerów), zwanych nukleotydami; w komórce odgrywa rolę banku informacji o niej samej
nukleozyd
学び始める
pięciowęglowy cukier (deoksyryboza lub ryboza) połączony wiązaniem N-glikozydowym z zasadą azotową adeniną, guaniną, cytozyną, tyminą lub uracylem
nukleotyd
学び始める
nukleozyd połączony wiązaniem estrowym z resztą kwasu fosforowego(V)
zasada azotowa
学び始める
związek pierścieniowy, który w swojej cząsteczce zawiera azot; wyróżniamy zasady purynowe i pirymidynowe
zasada purynowa
学び始める
zasada azotowa tzw. duża, zbudowana z dwóch pierścieni (6 i 5 - członowego) połączonych ze sobą; zasady purynowe to adenina (A) i guanina (G)
zasada pirymidynowa
学び始める
zasada azotowa tzw. mała, zbudowana z jednego pierścienia 6-członowego, zawierającego azot; zasady pirymidynowe to: cytozyna, tymina i uracyl
cechy budowy DNA
学び始める
dwuniciowy, nici antyrównoległe, komplementarny, spiralny (heliks)
zasada komplementarności zasad
学び始める
W dwuniciowym kwasie DNA dwie nici biegnace do siebie antyrównolegla łączą się ze sobą za pomocą wiazań wodorowych tzw mostków wodorowych. Adenina łączy się zawsze z tyminą podwójnym mostkiem, a guanina z cytozyną mostkiem potrójnym.
RNA
学び始める
kwas rybonukleinowy, jeden z kwasów nukleinowych, jednoniciowy polimer złożony z nukleotydów zawierających cukier rybozę; zasady azotowe takie jak w DNA ale zamiast tyminy jest uracyl
rodzaje RNA
学び始める
mRNA - informacyjny RNA, rRNA - rybosomalny RNA, tRNA-transportowy RNA
mRNA
学び始める
matrycowy, informacyjny - służy za bezpośrednią matrycę, na której budowane są białka; bierze udział w translacji
rRNA
学び始める
rybosomowy, wchodzi w skład rybosomów
tRNA
学び始める
transportujacy, podczas biosyntezy białek służy do przenoszenia aminokwasów i wstawiania ich w odpowiednie miejsca na rybosomach podczas translacji (tRNA połączony z aminokwasem nosi nazwę amino-acylo-tRNA)
replikacja
学び始める
powielenie DNA przed podziałem komórkowym. Jej cel to zbudowanie identycznej kopii (klonu) DNA, którą będzie można przekazać do komórki potomnej.
enzymy replikacyjne
学び始める
PolimerazaDNA, Helikaza, Primaza, Ligaza, Telomeraza
polimerazaDNA
学び始める
kompleks enzymatyczny, odpowiada przede wszytkim za komplementarne przyłączanie nukleotydów do nowo powstającej nici oraz za skanowanie wyników pracy i naprawianie błędów
helikaza
学び始める
enzym rozrywający wiązania wodorowe między zasadami azotowymi; tworzy w ten sposób tzw. widełki replikacyjne, co jest niezbędne do zapoczątkowania replikacji
primaza
学び始める
enzym odpowiadający za zbudowanie krótkich odcinków RNA (primerów), do których polimeraza może dobudować nukleotydy DNA
ligaza
学び始める
enzym spajający niezwiązane odcinki nowo syntetyzowanego DNA
telomeraza
学び始める
kompleks enzymatyczny odpowiedzialny za umożliwienie replikacji końcowych odcinków nici DNA
etapy raplikacji
学び始める
inicjacja, elongacja, terminacja,
gen
学び始める
podstawowa jednostka dziedziczności, odcinek DNA, dzięki któremu możliwa jest synteza odcinka RNA oraz jednego łańcucha polipeptydowego (białka)
genom
学び始める
zbiór wszystkich genów danego organizmu, czyli komplet jego informacji genetycznej; termin ten oznacza również pojedynczy komplet chromosomów (haploidalny); genom może przyjmować postać DNA dwuniciowego (większość organizmów) lub jedononiciowego (wirusy) oraz jedno- lub dwuniciowego RNA (wirusy)
Chromatyna
学び始める
postać występowania DNA w komórce w powiązaniu z białkami histonowymi i niehistonowymi
Chromosom
学び始める
wybarwiajaca się struktura zbudowana z silnie skręconej chromatyny, pojawiająca się w komórce w związku z jej podziałem
chromatydy siostrzane
学び始める
cząsteczki DNA stanowiące połówki chromosomu po replikacji, przy czym jedna stanowi identyczną kopię drugiej
nukleosom
学び始める
odcinek DNA zawierający ok. 146 par nukleotydów, nawiniętny na oktamer histonowy (8 histonów H2A, H2B, H3, H4) i spięty histonem H1
solenoid
学び始める
spiralne zwinięcie fibryli chromatynowej
fibryla chromatynowa
学び始める
zbiór nukleosomów ułożonych naprzemiennie (w zygzak), tworzący superhelisę
domena
学び始める
pojedyncza pętla solenoidu, "zapięta " białkiem niehistonowym
budowa chromosomu
学び始める
chromatydy, centromer (przewężenie pierwotne), przewężenie wtórne, satelita
rodzaje chromosomów
学び始める
metacentryczny, submetacentryczny, akrocentryczny, telocentryczny
autosomy
学び始める
chromosomy ciała, czyli wszystkie z wyjątkiem chromosomów płciowych
allosomy
学び始める
heterochromosomy, chromosomy płci (u człowieka X i Y)
chromosomy niehomologiczne
学び始める
chromosomy różne pod względem zawartości gentycznej (w kariotypie zaznaczone różnymi numerami)
chromosomy homologiczne
学び始める
chromosomy podobne do siebie pod względem zawartości genetycznej (w kariotypie oznaczone tymi samymi numerami), jeden z nich pochodzi od ojca a drugi od matki
chromosomy politeniczne
学び始める
olbrzymie, powstają w wyniku nierozchodzenia się chromatyd po kilkukrotnej replikacji
chromosomy szczoteczkowe
学び始める
zawierające dużo pętli bocznych, służących intensywnej syntezie RNA, występują w oocytach kręgowców
kariotyp
学び始める
obraz wszystkich chromosomów organizmu
haplont
学び始める
organizm z pojedynczą liczbą chromosomów
diplont
学び始める
organizm z podwójną liczbą chromosomów
kod genetyczny
学び始める
metoda zapisu informacji genetycznej organizmu
cechy kodu genetycznego
学び始める
trójkowy, jednoznaczny, zdegenerowany, niezachodzący, bezprzecinkowy, uniwersalny, kolinearny
kod trójkowy
学び始める
trzy kolejne nukleotydy stanowią kodon, jeden kodon koduje jeden aminokwas
kod jednoznaczny
学び始める
każdy kodon koduje jeden i tylko jeden aminokwas
kod zdegenerowany
学び始める
aminokwasy mogą być kodowane przez więcej niż jeden kodon, ale jeden kodon koduje tylko jeden aminokwas
kod niezachodzacy
学び始める
ostani nukleotyd jednego kodonu nie może być równocześnie pierwszym następnego
kod bezprzecinkowy
学び始める
między kodonami nie ma żadnych przerw, wskaźników, itp., które pokazywałyby gdzie kończy się jeden kodon a zaczyna następny
kod uniwersalny
学び始める
w całym świecie ożywionym te same trójki kodują te same aminokwasy
kod kolinearny
学び始める
kolejność ułożenia kodonów ściśle determinuje kolejność ułożenia aminokwasów w łańcuchu polipeptydowym
biosynteza białek
学び始める
powstawanie białek na podstawie matrycyDNA
transkrypcja
学び始める
przepisywanie informacji genetycznej (potrzebnego pojedynczego odcinka DNA z danym genem)
translacja
学び始める
"tłumaczenie" kodu genetycznego na język aminokwasów i białek
polimerazaRNA
学び始める
enzym przeprowadzający transkrypcję DNA
operon
学び始める
zespół współdziałających ze sobą genów, składający się z promotora, operatora, genu struktury, represora
gen recesywny
学び始める
gen ujawniajacy się tylko w homozygocie recesywnej
gen dominujacy
学び始める
gen ujawniajacy się w heterozygocie, oznaczany wielką literą
homozygota
学び始める
para identycznych alleli dominujących lub recesywnych, jeden pochodzi od ojca a drugi od matki
heterozygota
学び始める
para różnych alleli - dominujący i recesywny
I prawo Mendla
学び始める
prawo czystości genetycznej gamet: każda gameta w procesie powstawania (mejozy) otrzymuje tylko jeden allel z pary alleli danego genu
II prawo Mendla
学び始める
prawo niezależnego dziedziczenia się cech: zakłada że poszczególne geny dziedziczą się niezależnie od siebie, tworząc w gametach wszystkie kombinacje z jednakowym prawdopodobieństwem, zaś w potomstwie całą mozaikę cech
Teoria dziedziczności Morgana
学び始める
Geny zlokalizowane są na chromosomach, każdy gen zajmuje na chromosomie ściśle określone miejsce czyli locus. Wszystkie geny jednego chromosomu ułożone są jeden za drugim liniowo i tworzą grupę sprzężoną. Zlokalizowanie wszystkich genów danego chromosomu pozwala na opracowanie tzw. mapy chromosomowej (genowej).
crossing over
学び始める
wymiany odcinków między chromosomami siostrzanymi (homologicznymi), tworzenie nowych kombinacji genów, tworzenie rekombinantów
konwersja
学び始める
proces polegający na tym, że jedna z chromatyd siostrzanych replikuje od pewnego momentu według wzorca chromatydy niesiostrzanej
linia czysta
学び始める
zbiór osobników homozygotycznych względem danej cechy lub cech; dawniej: grupa osobników utrzymująca się w danym typie np. koloru kwiatów – wszystkie osobniki (jednego gatunku) rodzicielskie i potomne maja kwiaty czerwone i tylko czerwone
Pokolenie P
学び始める
pokolenie rodzicielskie
Pokolenie F
学び始める
pokolenie potomków, zwyczajowo opisywane numerami
genotyp
学び始める
zestaw genów warunkujący dane cechy organizmu
fenotyp
学び始める
zestaw ujawniających się cech organizmu uwarunkowanych genotypem
krzyżowka testowa
学び始める
wsteczna, skrzyżowanie ze sobą osobnika badanego z homozygotą recesywną pod kątem badanej cechy, w celu ustalenia jego homo- lub hetrozygotyczności
dominacja zupełna
学び始める
Jeden allel danego genu jest dominujacy w stosunku do drugiego w danej parze. W zestawie heterozygotycznym ujawni się jego cecha.
dominacja niezupełna
学び始める
kiedy żaden allel w swojej obecności nie jest w stanie w pełni ujawnić cechy przez siebie warunkowanej; efekt fenotypowy stanowi wartość pośrednią między fenotypami warunkowanymi między dwoma allelami
kodomiancja
学び始める
Kiedy dwa allele w pełni ujawniaja warunkowaną przez siebie cechę, fenotyp charakteryzuje się mozaikowatością danej cechy. Przykład: dziedziczenie grupy krwi AB u człowieka.
geny dopełniające
学び始める
ich jednoczesne oddziaływanie jest niezbędne do wykształcenia się danej cechy; przykład: dziedziczenie koloru kwiatów u groszku pachnącego
geny kumulatywne
学び始める
polimeryczne - sumowanie się ich działania wpływa na natężenie danej cechy
geny hipostatyczne
学び始める
cecha ujawnia się tylko wtedy, gdy gen epistatyczny występuje w układzie homozygotycznym recesywnym; przykład: dziedziczenie barwy łusek spichrzowych u cebuli
gen plejotropowy
学び始める
gen wpływający na kilka cech jednocześnie; przykład: dziedziczenie sierści u myszy
geny sprzężone z płcią
学び始める
geny zlokalizowane na allosomach (na X); ujawnienie cechy jest ściśle zdeterminowane płcią
geny sprzężone ze sobą
学び始める
geny znajdujące się na tym samym chromosomie
mutacje
学び始める
samorzutne lub indukowane zmiany w materiale genetycznym, prowadzące do powstania całkiem nowej informacji genetycznej
rodzaje mutacji
学び始める
milczące, nonsensowne, zmiany sensu
mutacje punktowe (genowe)
学び始める
obejmujące swoim zasięgiem jeden gen: substytucja (tranzycja, transwersja), delecja, insercja
substytucja
学び始める
podstawienie jednej zasady azotowej inną
delecja
学び始める
wypadnięcie jednego lub kilku par nukleotydów
insercja
学び始める
wstawienie jednej lub kilku par nukleotydów
mutacje chromosomowe
学び始める
obejmujące swoim zasięgiem fragmenty chromosomów (wielu genów) lub całe chromosomy: deficjencja, duplikacja, inwersja, translokacja
deficjencja
学び始める
utrata fragmentu chromosomu
duplikacja
学び始める
podwojenie fragmentu chromosomu
inwersja
学び始める
odwrócenie odcinka chromosomu o 180 stopni
translokacja
学び始める
przeniesienie fragmentu chromosomu w jego inne miejsce lub na zupełnie inny chromosom
mutacje liczbowe
学び始める
genomowe; zmiany obejmujące liczby chromosomów
rodzaje mutacji liczbowych
学び始める
aneuploidia, euploidia, autoploidia, alloploidia
aneuploidia
学び始める
zmianie ulega liczba pojedynczych chromosomów: monosomia, trisomia
euploidia
学び始める
zmianie ulega liczba całych kompletów chromosomów
autoploidia
学び始める
zmiana liczby n w obrębie jednego gatunku: triploidia, tetraploidia
alloploidia
学び始める
zmiana liczby n będąca efektem krzyżowania się dwóch różnych gatunków(genomów)
przykłady chorób genetycznych
学び始める
hemofilia, daltonizm, fenyloketonuria, alkaptonuria, albinizm, anemia sierpowata, mukowiscydoza, pląsawica Huntingtona, zespół cri-du-chat, zespół Downa, zespół Turnera, zespół Klinefeltera
inżynieria genetyczna
学び始める
nauka zajmująca się manipulacją genami
dobór sztuczny
学び始める
Spośród wszystkich osobników danej populacji, człowiek wybiera do krzyżówki osobniki o pożądanych cechach.
chów wsobny
学び始める
krzyżowanie ze sobą osobników blisko spokrewnionych
heterozja
学び始める
wybujałość mieszańców, wyższa od średniej żywotność lub plemność osobników charakteryzujących się wysokiem stopniem heterozygotyczności
enzymy restrykcyjne
学び始める
endonukleazy, wykryte w komórkach bakterii, tnące DNA w ścisle określonych warunkach
lepkie końce
学び始める
jednoniciowe, komplementarne względem siebie odcinki DNA, powstałe po działaniu restryktaz
wektor
学び始める
czynnik służący jako przenośnik stosowanego genu z komórki do komórki; może być nim plazmid, wirus lub sztuczny chromosom bakteryjny
sonda molekularna
学び始める
odcinki kwasu nukleinowego (np. izolowane mRNA) hybrydyzujące z wybraną sekwencją na zasadzie komplementarności lub będące efektem syntezy, opartej na znajomości składu aminokwasowego białka kodowanego przez poszukiwany gen
zastosowanie inżynieri genetycznej
学び始める
modyfikowanie genetyczne organizmów, klonowanie genetyczne, terapie genowe, analiza porównawcza DNA

コメント:

licealistka 彼は書きました: 2011-01-24 16:43:44
wszystko co być powinno! wielki plus. pozdrawiam i dziękuję za fiszki ;-)

コメントを投稿するにはログインする必要があります。