Dowody prawnicze i niektóre elementy nauki prawa procesowego XI

Ciężar dowodu określa 2 kwestie:

Kto powinien przedstawić dowody, Kto poniesie ryzyko nieudowodnienia

Popularne przykłady domniemań prawnych:

1. Dziecko urodziło się żywe 2. Posiadanie jest zgodne z prawem 3. Osoba, która uzyskała stwierdzenie nabycia spadku jest spadkobiercą

budowa domniemań

„jeżeli zaszedł fakt A, to domniemywa się zajście faktu B”. Fakt A - poprzednikiem lub podstawą domniemania, fakt B -następnikiem lub wnioskiem.

Wśród domniemań wyróżnia się:

prawne, wzruszalne, niewzruszalne

domniemanie PRAWNE (praesumptio iuris)

ustanowione przez normę prawną

Domniemania wzruszalne (presumtiones iuris tantum)

mogą być obalone dowodem przeciwieństwa; zmieniają ciężar dowodu;

Domniemania niewzruszalne (presumntiones iuris ace de iure)

obalić ich niemożna; są rzadkie;

Inny podział domniemań

materialne, formalne, faktyczne

domniemania materialne

podstawa wymaga uzasadnienia

domniemania formalne

akceptacja podstawy domniemania, a w konsekwencji jego wniosek nie wymaga podjęcia żadnych czynności dowodowych

domniemania faktyczne

zostały przyjęte przez sąd lub inny organ stosujący prawo w oparciu o zasady doświadczenia.

reguły dowodu prima facie

wniosek nasuwa się z oczywistością już na pierwszy rzut oka

Dwa podstawowe rozumienia terminu dowód prawniczy:

1. jako uzasadnienie określonego twierdzenia 2. zespół czynności, który przeprowadza organ procesowy po to, by uzyskać informacje o faktach sprawy;

rodzaje dowodów

bezpośredni, pośredni, poszlakowy, ze słyszenia, osobowy, rzeczowy

dowód BEZPOŚREDNI

sędzia lub inny organ wnioskuje opierając się bezpośrednio na tym, że informator sądu będący obserwatorem danego zdarzenia czy rzeczy (świadek, strona, w przypadku oględzin sędzia), okazał się wiarygodny.

dowód POŚREDNI

do uzasadnienia tezy dowodu konieczne są jakieś inne twierdzenia dowodowe, z których w oparciu o określone reguły dowodowe można tę tezę wywnioskować

dowód POSZLAKOWY

poszczególne fakty dowodowe wzięte z izolacji nie stanowią dostatecznej podstawy do ustalenia faktu sprawy (w tym sensie są one poszlakami). uważa się go za przeprowadzony dopiero, gdy istnieje zespół zgodnych, potwierdzających się poszlak

dowód ZE SLYSZENIA hearsay

brak naocznego świadka, ale istnieją świadkowie, którym świadek naoczny przekazał informacje o danym zdarzeniu

dowód OSOBOWY

źródłem informacji jest osoba, np świadkowie

dowód RZECZOWY

źródłem informacji jest rzecz np dokumenty oględziny

kategorie dowodów w sensie czynnościowym:

1. zeznania świadków 2. przesłuchanie stron 3. opinia biegłych 4. oględziny 5. dokumenty

zasada swobodnej i niekontrolowanej oceny dowodów

funkcjonuje tam, gdzie ustalenia faktyczne sądu I instancji nie podlegają kontroli przez sąd odwoławczy (system kasacyjny) i tam, gdzie werdykt w kwestii faktów jest zastrzeżony dla ławy przysięgłych i jest uważany za ostateczny

zasada swobodnej i kontrolowanej oceny dowodów

przewidują kontrole ustaleń faktycznych przez sądy wyższe oraz nakładają na sąd obowiązek uzasadnienia swojej decyzji w kwestiach faktycznych

swobodna ocena powinna respektować następujące zasady:

zasady logiki, nauki i techniki, zasady doświadczenia życiowego

Reguły, zasady i instytucje ograniczające poznanie prawdy w postępowaniu:

1. domniemanie prawne 2sytuacja gdy nie przysługuje odwołąnie 3. formalizm procesowy (trzymanie sie terminow itd) 4. jeżeli środka odwoławczego nie wniesiono na niekorzyść oskarżonego to zasadniczo nie można zmienić wyroku na jego niekorzyść

kategorie zakazów dowodowych:

1. Zakazy dowodu określonych faktów np. związane z tajemnicą narady sędziowskiej, 2. Zakazy stosowania określonych środków dowodowych np. zakaz przesluchiwania ksiedza, obrońcy 3. Zakazy stosowania określonych metod dowodowych np tortury

Dwie formy postępowania procesowego

forma kontradyktoryjna, forma inkwizycyjna

forma kontradyktoryjna procesu

proces jest zorganizowany w formie sporu stron przed bezstronnym sądem; strony są wyłącznymi dysponentami całego procesu. Rola sądu jest całkowicie bierna i ogranicza się do wydania wyroku oraz pieczy nad tym by przestrzegano przepisów prawa.

forma inkwizycyjna procesu

a postępowanie jest prowadzone z urzędu przez sąd; rola stron ogranicza się do przekazywania sądowi informacji, które uznaje on za niezbędne do rozstrzygnięcia sprawy

instytucja „krzyżowego ognia pytań”

polegająca na ty, iż świadek jest słuchany przez stronę, która go powołała, a następnie przez jej przeciwnika starającego się podważyć jego wiarygodność

3 środki odwoławcze

kasacje, rewizje, apelacje

postepowanie kasacyjne

Sąd kasacyjny nie prowadzi postępowania dowodowego i opiera się na ustaleniach sądu niższego; nie orzeka co do istoty sprawy, a wyłącznie uchyla zaskarżone orzeczenie (o. kasatoryjne) i przekazuje sprawę sądowi niższemu do ponownego rozpoznania

postępowanie rewizyjne

Sąd rewizyjny nie prowadzi postępowania dowodowego i opiera się na ustaleniach sądu niższego, może uchylić zaskarżone orzeczenie i przekazać sprawę sądowi niższemu do ponownego rozpatrzenia lub orzec co do istoty sprawy.

postępowanie apelacyjne

jest to powtórzenie przed sądem wyższym postępowania, obejmuje prowadzenie postępowania dowodowego. Sąd apelacyjny orzeka co do istoty sprawy.