Psychologia emocji i motywacji - wykład 1

Czym są emocje?

Emocje są pewną formą odpowiedzi na zdarzenia. Jest to odpowiedź złożona, która w różnym stopniu (mniejszym lub większym) pozostaje pod kontrolą; następuje uaktywnienie się różnych zmian somatycznych oraz zmian w zachowaniu. Emocja jest doświadczeniem (subiektywnym) jakości integracji z różnymi aspektami rzeczywistości. OSOBA <-> OTOCZENIE

Poziomy procesów psychicznych:

I Fizyko-chemiczne (zachodzą w komórce, mają charakter uniwersalny – dotyczą wszystkich organizmów żywych) # II Fizjologiczne(np. oddychanie, trawienie...; są przedmiotem badań medycyny; dotyczy organizmów tkankowych) # I i II *regulacja stosunków między osobą a otoczeniem odbywa się w oparciu o obiektywne właściwości bodźca (zimno – ubieramy się ciepło, ciepło - schładzamy) # RÓŻNICA JAKOŚCIOWA(oznacza, że nie można sprowadzić procesów psychicznych do procesów z poziomu I i II) # III Psychiczne

PROCESY PSYCHICZNE

a) orientacyjno - poznawcze (- myślenie - uczenie się - pamięć - świadomość - uwaga - spostrzeganie) Funkcja: zapewnienie podmiotowi orientacji i poznania otoczenia b) emocjonalno - motywacyjne (- uczucia - emocje - motywacja) Funkcja: ocena właściwości bodźców, realizacja odpowiedniego działania

Proces psychiczny jest jeden – proces przetwarzania znaczeń

tryb świadomy (objęty kontrolą podmiotu) i tryb automatyczny (poza uwagą)

Cztery komponenty emocji:

1) uczucie – stan świadomości (uczucie zimna, strachu itp.); akceptacja lub awersja do czegoś 2) pobudzenie cielesne a) fizjologiczna aktywacja b) fizyczne przygotowanie do działania c) aktywacja 3) poczucie celowości a) ukierunkowanie na cel b) funkcja 4) komponent społeczno – ekspresyjny a) komunikacja społeczna b) ekspresja twarzy c) ekspresja wokalna

UCZUCIA

Uczucie to akceptacja lub awersja do czegoś, uczucie strachu głodu, Nie mają komponentu fizjologicznego i działaniowego. Uczucia wobec samego siebie. Uczucie skierowane na podmiot: pozytywne negatywne skierowane na kogoś: tęsknota, Uczucia związane z doznaniami fizycznymi, związane są z formami aktywności, np. z pracą, z zabawą itd., uczucia dotyczą różnych sfer rzeczywistości: uczucia estetyczne, moralności.

Perspektywa emocji:

1) perspektywa wewnętrznego obserwatora 2) perspektywa zewnętrznego obserwatora 3) perspektywa społeczna 4) perspektywa biologiczna

1) perspektywa wewnętrznego obserwatora:

a) osoba doznaje emocji, b) doświadcza różnych kategorii emocji, c) nie ma wątpliwości, nie myli się, d) emocje mają dla niej różne znaczenie – jedne ważne, inne nieważne e) mają dla niego znaczenie kategorie językowe f) przybiera postawy wobec emocji (np. alkoholicy doznają emocji po alkoholu, więc dążą do tego za wszelką cenę) g)introspekcja – słowny opis własnych przeżyć, h) wgląd – bezpośredni dostęp do treści własnego umysłu

2) perspektywa zewnętrznego obserwatora

a) wnioskuje o cudzych emocjach na podstawie zewnętrznych zachowań (werbalnych, niewerbalnych), b) wiedza hipotetyczna, c) empatia – zdolność doświadczania stałych wewnętrznych pod wpływem oznak stanów wewnętrznych innych, d) jego opinia stanowi wypadkową jego własnych doświadczeń, oczekiwań, wyobrażeń, schematów, e) może obserwować własne stany emocjonalne (dystans do własnych emocji), f) łączy zmiany zewnętrzne w całości i nadaje im nazwy (np. wstyd, zażenowanie), g) uprzeciętnia to, co widzi

3) perspektywa społeczna

a) wypracowane i wyuczone przez dane społeczności schematy reagowanie i sposoby wyrażania przeżyć, b) współzawodnictwo oraz zazdrość i ambicja; może być uczuciem złym, ale to kwestia tego, jakie są jego konsekwencje; gniew musi być tłumiony lub sublimowany – inaczej prowadzi do destrukcji

4) perspektywa biologiczna

podstawowe poziomy opisu i analizy emocji

Cztery poziomy opisu emocji:

1) poziom predyspozycji emocjonalnej, 2) poziom dyspozycji emocjonalnej, 3) stan emocjonalny, 4) proces emocjonalny

1) poziom predyspozycji emocjonalnej

- posiadana właściwość osoby (pewne biologiczne właściwości organizmu), stanowiąca o możliwości wystąpienia zjawisk emocjonalnych predyspozycja-sprawność układu neurohormonalnego - inaczej: procesy (biologiczne, psychiczne), które pozwalają w ogóle na rozpoczęcie emocji - predyspozycja nie wymaga doświadczenia

2) poziom dyspozycji emocjonalnej

- wypadkowa predyspozycji + doświadczeń życiowych # - wymaga doświadczenia # - przykłady a) temperament (rytmiczność i ruchliwość procesów nerwowych)- wrodzony z elementami uczenia się # - temperament jest dyspozycją do wzbudzania emocji (np. strach) # - wyznacza częstotliwość uczucia, czas trwania, wygaszanie itp. b) cechy emocjonalne i sentymenty, c) system wartości osoby (sprawiedliwość, prawda itp. -> te wartości chroni się w obliczu zagrożenia)

3) stan emocjonalny

- skłonność osoby do reagowania emocjami w określony sposób # - w zależności od intensywności może zaprzątać psychikę osoby (złość, zazdrość itp.) – osoba owładnięta emocją

4) proces emocjonalny

- nazwa „proces” sugeruje, że aktualnie się on rozgrywa # - w jego opisie uwzględniamy: szybkość realizacji, intensywność, zdolność do nawiązywania innych procesów, treść, siłę, przebieg itp.